BVG     Atrás    Índice de Páxinas

Abel, xunto coa súa compañeira de investigación, xa tiña aparcado o vello coche Ford do departamento de investigación nunha praza mal coidada. No centro da mesma víase unha estatua de un militar bastante sucia e deformada, quizais por malfeitores ou polos efeitos provocados durante a guerra. Nos arredores podían ser vistas algunhas casas de comercio, bastante decaídas e con seus escaparetes semivacíos ou mal decorados. Nas muradas das casas víanse as reixas todas enferruxadas...      Thea, da xanela do coche, antes de baixar, ó ver aquel lugar parecialle que xa o tiña visto antes e, díxolle ela:          —Si non me engano, eu xa tiña visto este lugar antes da guerra civil, Abel. Quizais estivese un pouco máis ben conservado, poren, eu me lembro que tirei un retrato onde aparecía unha joven no balcón de un edificio máis ben coidado. Un pouco máis adiante, as casas parecían ben conservadas e, alí preto moraba unha familia ben politizada.      —Ben, Thea, eu escoitei falar que os nacionalistas tiñan castigado moito esta rexión de Madrid onde a resistencia dos republicanos era máis intensa. Tal vez o estrago nas casas sexa por iso.      —O pai desa familia que procuro, facía parte das brigadas internacionais terrestres que eran comandadas por dous xenerais rusos: Ivan S. Koniev y Dimitri Pavlov, eles conduciron a grande batalla que levaba 200 carros de combate procedentes de Rusia. Jacob Schmutschkievitsh comandaba as forzas aéreas rusas, con aproximadamente 500 avións de caza e bombardeo.       —Thea, polo que eu teño investigado sobre a loita entre un bando e outro da guerra civil e, principalmente os combates no cerco de Madrid, eses dous xenerais rusos foron os responsables pola resistencia férrea ós nacionalistas cando cercaran Madrid. Segundo me consta, eses xenerais mandaban máis do que o proprio presidente e seus xenerais españois da república, inclusive máis do que o propio "General Rojo" que era un gran estratexista e por iso doulle moita dor de cabeza ás tropas nacionalistas.      —Ben, Abel, sobre iso que estás a dicirme, eu tamén soube por prisioneiros de guerra, que o Embaixador soviético en Madrid, logo nos últimos meses da contenda, foi el que induciu a Largo Caballero na formación dun Gabinete no cal deberían entrar varios comunistas para fortalecer a defensa dos republicanos. Porén, pouco tempo despois tivo que fuxir de Madrid para Valencia empurrado polas tropas de Franco. Con ese fracaso, os xenerais soviéticos "charlatáns": Grigori y J. Kulik desapareceron dos Comités comunistas que comandaban o Exército Popular formado por elementos das milicias e das brigadas internacionales. Outro xeneral, Jan. A. Berzín chegou a ser comandante militar de Madrid.       —E por que procuras esa familia agora, Thea?      —Na verdade, eu como representante da Cruz Vermella Internacional, ás veces, tiña máis informacións que moitos investigadores ou espións non tiñan. Na época que eu estiven aquí, pouco antes da guerra civil, foi cando coñecín a esa familia a través de un francés que tamén traballaba xunto comigo e, era xustamente a través do xefe desa família que eu conseguía moitas informacións do fronte de guerra.      —Thea, con todo o respecto, pero eu non entendo como un republicano español podia confiar tanto nunha estranxeira que mal a coñecía.      —Ben, Abel, non é así como ti dis, afinal de contas, eu era representante da Cruz Vermella e nós nos coñecemos cando eu coidaba del xunto con outros feridos nun Hospital de campaña, en Guadarrama. Foi aí que descubrin que el tiña un pouco de parentesco co médico David, a quen eu tiña coñecido a través dun seu compañeiro da frente de batalla e que estaba ferido nun Hospital en Barcelona.      Alén diso, tamén fiquei sabendo que a pesar de ser un pouco familiares, eles tiñan ideoloxías políticas ben distintas. Así mesmo, pasou a confiar en min e eu nel, é claro, dentro do que era posibel confidenciar. Por iso, se nós estamos a procura de David e do cuñado de Pepe, o Ferrer, temos máis posibilidade de encontralos a través de algunha persoa desa família. O pai desa moza era un axente da intelixencia republicana, el que tiña bos contactos políticos e militares dos dous bandos.      —Thea, eu teño me decatado que, cando falas de David, a túa entonación de voz e túa fisonomía adquiren unha certa preocupación e candura, por iso, eu che pregunto:      —Ti xa tiveches algún envolvemento amoroso con el?      Ela fixo de conta que non ouvira moi ben e díxolle:      Olla, Abel, o espectáculo da miseria demostrada en algúns edificios daquela rúa; as roupas esfarrapadas tremulan ao ar penduradas en aramios improvisados.          De feito, Madrid está moito máis fea do que da outra vez que estiven aquí, no ano de 1934, no tempo da segunda República.      —Thea, eu penso que, se no tempo da República as cousas xa non eran moi boas, imaxina agora. A pobreza está por tódolos lados e en tódalas cousas da vida española.      —Sí, Abel, durante a república os cargos de ministros e xefes de goberno eran moi instables, mudábase de presidentes ou de ministros como quen muda de camisa para ir ó teatro ou a unha festa calquera, todo iso por influencia dos anarquistas ou comunistas que querían mandar en todo, poriso, o resultado está ben á vista alén da destruición feita pola contenda devastadora. Quizais, agora, que o goberno é máis severo, autoritário e forte, as cousas poidan mellorar. Porén, o prezo a pagar por esa tan esperada melloría quizais sexa alto demais para tódalas clases sociais da España.      —Algúns españois famosos, entre eles Dalí, din que a España é un país de obreiros e camponeses revoltados e, por iso, precisa de un goberno forte. ¿Ti concordas con esa afirmativa, Thea?      —Ben, Abel, acredito que hai un pouco de esaxero nesa afirmatiba metafórica, pero, a pesar de eu non ser unha especialista nese asunto e volvendo un pouco no tempo e na historia do pobo español, diría que iso poida ser debido á súa idiosincrasia, pois, o carácter do pobo español foi sendo tallado a golpes de espada, para poder manter a súa liberdade e defender a súa patria no decorrer dos séculos. Tal vez, por iso, el nen sempre acredite moito nas autoridades constituídas, como consecuencia —"Hai Goberno, son contra"—!      Thea, despois que pasamos por moitos lugares, vimos tanta miserabilidade e declíneo do orgullo ou quizais da arrogancia do pobo español, para min, isto é peor do que a traxedia grega, narrada por Sófocles sobre Édipo. O pobo español non merecía ser parte desa tragedia sofocliana.      —Abel, polo pouco que eu sei sobre as historias narradas polos pensadores, ou historiadores gregos, a traxedia de Sófocles que xa tivo tantas e tan ricas análises, históricas e literárias, pero, neste caso, quizais sexa interesante facer algunhas análises relacionadas coa traxedia que se abateu sobre o pobo español, principalmente na terceira e cuarta década de século XX.      Como na traxedia grega, na traxedia española tamén podemos percibir que houbo un Édipo antes e outro despois de tantos cambios político—militares. Na verdade, algúns políticos ou militares, antes de ascender no mando do goberno, a pesar de súa intelixencia e astucia ideolóxica, eles non sabían moi ben se eran eles mesmos, é dicir, non tiñan moita certeza se mandarían eles ou os outros que os puxeran alá encima —no seu reino máxico—.      —Claro, Thea, eles non se coñecían porque ninguén se coñece integralmente en canto non chega ó poder. A mesma cousa que Édipo que só se coñecía parcialmente, porque non sabía plenamente quen era. O poder doulle unha dupla visión. De un lado el tiña unha visibilidade soberana e privilixiada do todo. Do outro lado foi obrigado a ver o seu lado oculto, a súa sombra, a permanente traxedia de un reino sen coroa, semellante á penumbra do anarco—comunismo da Republica española. Na primeira parte do seu goberno el non percebía que xa estaba sendo delineado o trama de seu destino, soamente cando se decatou do desencadeamento dunha peste da cal sobreven unha serie de mortecinios en Tebas. Nese intre, quizais un pouco tarde, el procura saber a causa.      —Ti tes razón, Abel. Nós podemos ver e comparar que hai unha semellanza co reino do anarco-comunismo español. Porén, Édipo, canto máis procuraba e indagaba, buscando interna e externamente os motivos, acabou descubrindo que el era a propia causa de tanta desgraza. Ese heroe tráxico, asume a responsabilidade, arranca os ollos e pide perdón ós súditos, mesturándose aos pobres nas rúas da mendicancia. Eis de novo a propia imaxe da traxedia española —antes, durante e despois da segunda República—.      Porén, polo que se sabe, certos reis, dictadores ou gobernantes ditos democráticos desas décadas da traxedia española, apenas desviaban as vistas como quen non estaban enxergando cousa algunha, cantando glorias para non ouvir o que afirmaba o adiviño Tirésias. Entre outras cousas, Tirésias dicía que, polo fato de estar no poder, e de certa maneira ter unha visibilidade privilexiada, os gobernantes comezan a ver menos do que aqueles que estan fóra do poder. Fican cegos para aquilo que non queren ver nen saber. Esa é a dupla traxedia da pobre e sacrificada nazón española.      A metáfora das semellanzas, do ollar e de non querer ver, é algo central nesa peza teatral republicana. Pero, Tirésias, o vello, que crea coraxe e revela ao rei a súa traxedia do asasino incestuoso —é cego—. El é cego e fóra do poder. Así mesmo, Tirésias ve mellor do que aqueles que estan no palacio. El é cego pero enxerga a realidade dos feitos e coida para que a verdade chegue ó pobo. Só así, revelando a verdade: a prosperidade e a paz volverían a reinar na Tebas española.      Thea, ao intentar lembrar algúns tristes feitos que ocorreron en nosa Patria, non é coa intención de culpar a uns ou a outros, pero coa finalidade de poder pensar e analizar o que os levou a todo iso. Facer algunha cousa para que xamais se volva a repitir coas novas xeracións de españois.      E, apesar de todo o que fixeron os nosos pais e avós, de un bando ou do outro, merecen o noso respecto e ten o dereito de descansar en paz.      Por iso:      Non deben burlar a historia da traxedia española, señores!      —Nin de comunistas, anarquistas, socialistas, republicanos, monarquistas nin de fascistas. —Non insulten nin a uns nin ao modo de pensar dos outros, nen tampouco entre vostedes. Esa é a nosa triste historia e todos eles son nosos mortos —os caidos loitando por unha mesma Patria—. Uns entenderon a situación de unha forma e outros de outra, a uns pillounos a contenda en un bando e a outros no outro. Así, xa vai sendo hora de que todos nós, remanescentes ou descendentes de un bando ou de outro; os deixemos descansar en paz. Sigamos polo sendeiro do perdón. Saber perdoar os erros dos outros. E os nosos tamén.      "Perdoar non é esquecer, senón nada se aprende, pero é mudar a emoción cando nos recordamos do que fixeron todos eles, mesmo que non teña totalmente a nosa aprobación".      Eles afrontaron, en seu tempo, seus modos diferentes de pensar e, agora, tócanos a todos nós de redimir súas culpas o diferencias, e as nosas mesmas para afrontar a historia de noso tempo. Todos unidos debemos imaxinarnos o forte que podemos ser para deixar ós nosos fillos a memoria de unha nova historia da cal un día tamén poidan ter orgullo.      Imaxínense, que, si, José Varela, Vicente Rojo, Juan Yagüe, Enrique Lister, Francisco Franco e outros máis dos comandantes e xenerais que protagonizaron aquela funesta contenda estivesen loitando, como xa estiveron en algunhas ocasións, nun mesmo bando? Pensen! Pensen máis unha vez, que, en realidade, os españois, todos xuntos e pensando no benestar de todos sin distinción, como somos capaces de vencer calquera desafío que agora poida presentarse ante nós.      Adiante señores! a España non pode ser maior nin menor que todos nós. Ela é o resultado das nosas victorias ou derrotas, das emocións, nosas acciones xuntas e da nosa concordia.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega