El
eonaviego é el galego-portugués (e entre galego e portugués, é
evidentemente
el segundo, el galego) falado en Asturias na zona máis occidental, a
chamada Terra Eo-Navia, de aí el sou nome. Así que así, algúns
concellos, como Santiso de Abres, sul de A Veiga, Taramundi e a
parroquia de Os Coutos en Ibias falan simplemente galego oriental de
Lugo.
A súa posta por escrito, a súa subnorma,
pensamos que debe basearse na da lingua galega, onde é preciso facer
uha adaptación da norma del galego común para el galego eonaviego.
Portanto, el que pretendemos aquí é
ofrecer aquelos elementos máis elementares que constitúen a esencia
del eonaviego para que quen teña interese en se expresar nel, poida
facelo, al tempo que apresentamos al público aquelos trazos máis
significativos desta variante lingüística.
El obxecto dun subpadrón como el que
aquí propoemos é que a escrita del eonaviego se unifique na medida del
posíbel segundo todas as suas variantes e al mesmo tempo que os
leitores galegos se poidan achegar a esta variante que, debidamente
grafada, non é tan tornada como lles podería semellar á primeira
vista.
Desde el sou primeiro momento, a proposta
Cotarelo-Valledor pretendeu que a escrita fose flexíbel, de maneira que
houbese a posibilidade de escreber mui achegado á fala real, ou tamén
máis achegado al patrón del galego común, polo que a primeira postura
se chamou achegamento mínimo e el outra achegamento máximo. Así,
segundo os gustos de quen queira escreber, pódese alternar no uso del
artigo o fronte a el ou unha fronte a uha. Nos máximos non se usa a
palatalización, pero si non mínimos; en cualquera cousa, non é algo
ríxido pero trátase de ofrecer aos falantes uha ferramenta útil que
fixe por escrito el galego eonaviego e lle permita un uso máis próximo
á sua fala habitual ou, polo contrario, achegar máis el sistema
escrito al que é el galego padrón.
Doutra banda, muitas das variantes quedan
perfeitamente recollidas baixo uha sola forma ortográfica. Tal ocorre
con cuando ou cuanto, que admiten até tres pronuncias distintas. Para
el primeiro exemplo: /'kòndo/, /'kando/, /'kwando/. É preferíbel uha
sola grafía, aínda que existan tres pronuncias distintas.
Esperamos que este material seña de
utilidade para todas aquelas persóas que se achegan a este falar galego.
Para os eonaviegos, porque se cuadra así poderán escreber a sua lingua,
para os galegos, porque pode ser que se animen a se expresar doutra
maneira sen mudaren de idioma. Pénsese que el que pretendemos en todo
momento é salvaguardar a unidade da lingua, aínda que para iso haxamos
utilizar un subpadrón. El tempo hanos dicer si tíamos razón. |