BVG Atrás Índice de Páxinas |
Saudades gallegas |
||
"Fogos fátuos" |
m5vlsaudadesgallegas009.html
[p. 35]
FOGOS FÁTUOS.
I.
Era unha garrida
rapaza d' Arnoya,
tiña un alma pura,
pura com' as pombas;
tiña us ollos negros
inda mais q' as moras,
n-as meixelas froles,
e coral n-a boca.
Com' as azuceas
que n-a veiga brotan
ô sourrir de Mayo
as ledas auroras,
[p. 36]
era de modesta
cándeda e xeitosa.
Dende pequeniños
pasámol-as horas
sempre xuntos, sempre
con iguás memorias,
baixo un mesmo ceo,
e n-as mesmas hortas
dándonos us álbores
apacibre sombra.
¡Tanto nos queriámos!
tanto as almas nosas
sentian d' un xeito
praceres e coitas,
que poideran ambas
ser un alma sola.
Xuntos e felices
como duas alondras
que n-un mesmo espacio
[p. 37]
teñen niño e voan;
como dous pimpolos
q' as galas amostran,
brilan e recenden
xuntos n-unha póla,
chegamos a mozos
eu y-a miña xoya.
A fortua sempre
ten pr' a xente nova,
o que pr' os paxáros
as serpentes boas,
seducion n-os ollos,
e n-o alento forza
pr' atraelos, anque
n-o chao se revolcan,
mentras eles libres
poI-os aires voan.
Mália quen levado
por ofertas loucas
d' alcontrar tesouros
c' os que moitos soñan,
[p. 38]
váise pra muy lonxe
do lugar que fora
n-a feliz infancia
niño d' as suas grorias.
¡Ay que noite aquela!
¡Lua malancónica,
alumeando triste
inda m'a recordas!
'O pé d'o cruceiro
éla y-eu, á solas
hastra media noite
pasámol-as horas
en ánsia infinita,
en mortal congoxa.
Cando á dispidirnos
ibámos, chorosa,
con voz q' afogaban
sospiros e coitas,
díxome: «Ben pouco
vallo pra ti agora,
cando ansi m' esqueces
e me deixas orfa,
[p. 39]
por seguir a leda
sorte con que soñas,
qu' é como se foses
siguindo unha sombra.
Xa non mais che pido
que de min te dôas:
á buscar fortua
vas, Sidorio, ¡cóida
que a felicidade
non perdas n-a loita!
¡Váste! mais ben pode
ser que cando volvas...
que non mais me vexas...,
que m' atopes morta!»
Fúnme conmovido,
e ganando a volta
d'o monte, dend' o alto
d' unha corredoira,
ô dar a postreira
ollada â sua chouza,
vin n-unha ventana
brilar tremborosa,
unha luz, cicaes
por ela ali posta.
[p. 40]
pra qu'eu conecese
qu' en medio d'as sombras,
inda en min pensaba
namorada e sola.
II.
Xóven, c' un tesouro
d' esperanzas ledas,
dono d' os amores
virxes d'unha nena,
era ó tempo, cando
saindo d' aldea
pra facer fortua
fun á estranas terras.
¡Nai que me criache,
non me coneceras
se me vises cando
retornei pra ela...,
por que solo trouxen
salayos e penas,
[p. 41]
angurras n-a frente,
canas n-a cabeza!
Cheguei ô meu pobo
sendo noite pêcha,
noite com' as tumbas
caladiña e negra.
Os veciños cansos
de cavar n-as terras,
buscaban n-o sono
folganza compreta.
Non com' outras noites
soaban n-a serra
alá lonxe... os ecos
d' a gaita parleira,
nin os aturuxos
d' a trullada leda,
e solo os ladridos
d' os cás d' as facendas,
que ond' â porta dormen
presos â cadéa,
por tempos turbaban
a calma solémnia.
Pasei xunt' o vello
[p. 42]
cruceiro de pedra,
testigo d' as miñas
amantes escenas;
collin poI-o atallo,
y-âs apalpadelas,
pond' os pés n-os seixos
y-as mans n-as silveiras,
fun á dar co-a casa
d' a miña Sabela.
Inda estaba â porta
d' o corral aberta;
subin alancando
poI-as escaleiras,
e ben pronto vinme
n-a solaina estensa.
Axexei d' a porta
poI-as rendixelas,
e cal fora, drento
vin as mesmas trévoas.
Enton, pol-a mente
pasoume unha idea;
lembreime d'as suas
palabras postreiras:
[p. 43]
«váste, mais ben pode
ser que cando veñas,
que m' atopes morta,
que non mais me vexas.»
¡Non toleo, cando
non toleei d' aquela!
fun car' ô palleiro,
e dinme tal presa
que d' ali á ben pouco,
nin feito por méigas,
xa tiña un fachuco,
de palIas acesas.
Volvinme pr' a porta,
logo arrempuxéina;
berrei canto puden
chamando â Sabela,
¡e nada... o silencio
y-a quietude mesma!
Tentei a ventana
onde a luz puxéra
ô mediar a noite
cando sain d' aldea,
e nada tampouco...
hachábase pêcha,
[p. 44]
pêcha ... ¡e mal agoiro!
de froles deserta...
¡Ollos que tal viron,
nunca Dios me dera!
¿como vivo agora?
¿que farei sen ela?
¿está morta ou viva?
e cal si quixera
perguntarlle ô ceo
pol-a miña prenda,
a atóneta vista
n 'altura fixéina.
Estaba muy triste,
de loito coberta,
faltáballe o vago
fulgor d'as estrelas,
que son o feitizo
d'as noites sereas,
n-as que s'ademira
de Dios a grandeza.
Inda vive dixen
[p. 45]
curazon, alenta,
que s' ela morrese
non ansi estiveran
o ceo tan triste
y-a noite tan negra;
pois o verme solo
dempois d' unha ausencia,
ô ver o profundo
delor que m' apena,
pra darme esperanza,
meu ánxel, collera
forza, voz e vida
n-a luz d' unha estrela.
Pensando estas cousas
demais pracenteiras,
pra quen nunca sorte
nin pracer tivera,
pousei os meus ollos
n-a estension d' a veiga
¡Cal non foi meu pasmo
y-a miña sorpresa,
cando vin no escuro
blanquexar a eirexa,
[p. 46]
e no adro, onde
os mortos enterran,
vagar pol-os ventos
duas luces intensas,
brancas, pero brancas
com' a neve mesma!
Corren moito, voan...
¿serán volvoretas?
non: que pol-a noite
non se pode vêlas.
Unha vay â outra
siguindo lixeira,
como si fuxira
e quixer collêla...
¿si serán cicaes
duas almas en pena?
No adro..., entr' as tumbas...
n-a hora suprema
en que os mortos falan
y-as mortaxas deixan...,
¡Xesus, Dios m 'axude!
Pode ser que as sexan!
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
[p. 47]
¿Serán d' a compaña
duas q' â desfeita
andan, ou enfermos
n-a parroquea ventan?
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Almas d' outro mundo,
luces que n-as tréboas
brilás cal Iostregos;
¿sondes aparencia
ou de certo sondes
duas almas en pena?
Cand' eu tal falaba,
xa despareceran,
espritus ou bruxas,
as luces aquelas.
III.
Víronme n-a aldea
as presoas únecas
qu' inda me gardaban
cariño e tenrura
[p. 48]
y-o verme quedaron
parvas e confusas:
¡non era milagre
que tivesen dudas!
viña feito un vello,
pois traguia en suma
canas n-a cabeza
e n-a frente angurras.
¡Ay! por elas soupen
con intema angústea,
que a miña Sabela
chea de tristuras,
cansa de saudades
e verter bagullas,
fórase poñendo
com' as froles muscha,
triste, escolorida,
e com' elas pura,
morrera d' a tarde
co-as congoxas últemas.
Sentin ánseas tolas
[p. 49]
de vêla n-a tumba,
que a morte ten algo
que nos chama e busca,
y-ô mediar a noite,
sin levar pavura
por se, m' alcontraba
con mortos ou bruxas,
fun pr'o cimeterio
con pranta segura:
abrin a cancela
d' o adro, y-en duas
alancadas, púxenme
n-o medio d' as tumbas.
Tumbas esquecidas,
tan probes e rústecas,
como en vida foron
os corpos q' acultan
mentres n-eles roen
os bermes con fúria:
tumbas que non teñen
mais pranto q'a chuvia,
nin outros arrulos
q' as auras nouturnas:
[p. 50]
cobas q' anque frores
non tiveron nunca,
sempre están cobertas
poI-as erbas miudas:
tumbas qu' ô agarimo
d'unha cruz augusta,
todas son o mesmo
todas s' erguen xuntas.
Oubia n-a torre
cantar as curuxas:
a coba quirida
buscaba âs escuras,
can do vin de súpito
alumeando fúlxidas
as luces aquelas,
espritus ou bruxas,
que o vispera â noite
vira con pavura...
E sentin q' un nudo
n-a gorxa me puñan:
helóuseme a sangue,
tolléronse as xuntas
[p. 51]
ê cal unha estáutua
quedei entr' as tumbas;
As luces siguian
relumando fúlxidas,
e d' un mesmo xeito
movéndose as duas,
ben facendo circolos
ou ben garatuxas,
ou arrendeándose
n-os ventos á unha.
Eu contiña o alento;
e pol-as acultas;
pra que non poidera
verme as maus ningunha;
púñalles a figa
por si foran bruxas.
Moito tempo estiven
n-a mesma postura,
mais logo repóndome
emprendin a fuga:
corrin mais que o zorro
qu' en pobrado apupan,
mais qu' as lebres cando
[p. 52]
os cás ll' azapurran,
y-o correr miraba
car' atras con duda,
e notei que viñan
seguindome as duas:
eu fuxe que fuxe
y-elas ¡desfortua!
voando â carreira,
y-a luma qu' aluma.
Xa canso, pareime,
y-as luces a unha
tamen se pararon,
¡cousa ô fin de bruxas!
¡a min non m' a dades!
qu' anque sodes duas,
levo eiqui un rescrito,
e con tal axuda
escorrentareivos
se non mente o cura.
¡O demo non dorme!
deixeino n-a ucha,
pois estou aviado...
mais por sair d' angustea
[p. 53]
fixen a arroutada
de siguilas: ¡xuncras
me leve se o entendo!
fuxiron as bruxas.
O que me pasaba
pareceume bulra:
se fuxia d'elas,
seguianme as duas,
e s' eu as seguia
puñánseme en fuga
¿quen a quen ten medo?
perguntei, mais ¿d' ulas?
lostregando fóranse
cal viñeran xuntas.
¿A onde? ¡quen sabe!
a facer d' as suas
s' eran bruxas, se almas
de mortos, pr' as tumbas.
© 2006 Biblioteca Virtual Galega |