[p. 181]
CANTARES
Non chores, miña xoíña,
qu' anque me vou non t' esquenzo,
qu' o meu peito ech' a costodia
e tí es o sacramento.
¡Ay miña nai! ¡miña nai!
anque cansiña d' a sega
non durmo pensand' en vos,
miña nai, e miña terra.
Non cantes á miña porta
que che vai mordel-o can,
tí eres rico y-eu son probe
pode rifar o teu pai.
Adiós, meu ben, miña xoya,
nunca t' esquenzas de min,
lémbrate d' o meu cariño
com' eu me lembro de tí.
[p. 182]
Debaixo d' o teu tellado
fan o niño as anduriñas,
tamen eu penso faguelo,
porque lles teño cobiza.
N-a noite de San-Xoan
puxechem' un corn' â porta:
seica son esal-as verzas
que medran n-a tua horta.
¡Ay! quen poidera vivir
e morrer n-a sua terra,
pra durmil-o últemo sono
n-o adro d' a sua eirexa!
Se fores ô fiadeiro
leva un fungueiro n-a man
por si che sai ô camiño
algun mozo ou algun can.
Sempre que vexo bailar
á Mariquiña n-as festas,
com' as mazás colorada,
danme ganas de comela.
Porque son moreniña
posme defeuto,
moitas con cara branca
ten negros feitos.
Porqu' é moi probe meu pai
que non me queres dixeche
anqu' é moi probe, meu ben,
doume mais que tí me deches.
[p. 183]
Dendes que pasei o mar
estou morrendo de penas...
xa nunca mais te verei,
Santa Maria de Melias.
Cando te criou á tí
póidose Dios enganar,
qu' en vez d' olliños che puxo
duas pedriñas d' iman.
Miña nai está morrendo
y-o médeco nunca chega,
¡ay Dios! ¡enfeliz d' un probe!
¡maldita sea a miseria!
Azules son os lirios
y-o ceo azul
y-os teus ollos, miniña,
cheos de luz.
Mariñan de Betanzos
que te vas lonxe,
o ceo pol-a terra
puxeches en troque.
Non pases por antr' os trigos
cand' están xa pra segar,
que Iles podes prender lume
s' é qu' os chegas á mirar.
Eu tiña un filliño soilo
e levaronmo pr' a guerra,
¡maldito quen-a enventou!
¡mil veces maldito sea!
[p. 184]
S' escoitas brual-o mar
aló n-as noites d' inverno
lémbrate d' a tempestá
que brua aiquí n-o meu peito.
Fun â Habana por traguer
un gran bulso de diñeiro,
y-agora volvo sin cartos
e topo os eidos en ermo.
A tua boca encarnada
preciosa caixa é qu' encerra,
antre roxo terciopelo,
brancos collares de pelras.
Non hay terra n-o mundo
com' as Mariñas,
sempre verdes, frondosas,
sempre froridas.
Fun â festa por bailar
e buscar diverticeon,
¡nunc' eu á tal festa fora
que perdin-o curazon!
Non me veñas á cantar,
non veñas perdel-o tempo,
que xa sabes qu' autro mozo
con alm' e vida lle quero.
¡Qué frente d' anacre!
¡Que douradas trenzas!
¡Nunc' eu te mirara!
¡Nunca Dios me dera!
[p. 185]
Miña nai votoum' â encrusa
y-o meu pai non sei quen é,
deprendin á maldecir,
mais nunca soupen querer.
Seica me dech' un feitizo
nantronte cando te vin,
que dende entonces non como
nin son capaz de durmir.
Doume Dios un fillo soilo
y-ese volveumo levar,
e non me quixo dar bagoas
pra que poidera chorar.
Eu prantei á tua porta
un caravel encarnado,
e c' o lume d' os teus ollos
todal-as follas secaron.
Dentro d' unha fea concha
puxo Dios as brancas pelras
e tí qu' eres tan bunita
tes unha y-alma tan negra.
Unha noite de luar
vin dous defuntos n-o adro,
un de calzós e monteira
y-autro de dengue encarnado.
Miña nai non sei que sinto
aiquí no fondo d' o peito,
que s' estou esperta soño
e non durmo se me deito.
[p. 186]
Dicen qu' as miñas canciós
teñen acentos moi tristes...
s' estou lonxe d' o meu lar
¿quén s' estrana que sospire?
Fíxote Dios tan hermosa
com' a mais brilant' estrela
e pra m' á min castigar
fíxoch' o peito de pedra.
Pedin á Dios que me dese
n-o mundo felicidá,
y-un ánxel me respondeu
a mais grand' eche olvidar.
Puxen o meu curazon
por alfombra d' os teus pés,
e non quixeche pisalo
por non ter qu' agradecer.
Cand' atopo c' un porco
n-o meu camiño,
pra me non saludare
torc' o fuciño.
Conocínche n-o mirar
o que me queres decir,
séntate n-un baladiño
s' é qu' as d' agardar por min.
Debaixo d' unha mazaira
xurácheme amor aterno,
y-eu que d' Adan me lembrei
dixen Eva non te creo.
[p. 187]
Aló pol-a media noite
sentin o trasgo n-a casa,
e c' un fungueiro n-a mau
fixenll' as cruces n-a cara.
Eu cain por soldado
n-a primaveira,
miña nai pol-o outono
morreu c' a pena.
Señor abade, unha misa
dirá pol-a miña alma,
que por amor d' un rapaz
debo d' estar condanada.
Teñ' a bica n-a lareira
y-o caldo posto n-as cuncas,
que mais ll-hei pedir á Dios
que me da tanta fartura.
Fun â sábea por saber
quen foi a que me embruxou,
díxome: teño vertude
pr' as bruxas, pr' os deños non.
Son hachado e teño nai
per' é nai que nen pecou:
non é nai quen me pariu
senon a que me criou.
Douch' a y-alma e douch' a vida,
non teño mais que che dar:
tí que non tes curazon
non tes con que me pagar.
[p. 188]
Miroume cando morreu
e n-aquil mirar me dixo:
non t' afrixas meu amor,
qu' anque me vou non t' olvido.
Fas ruxir catro cadelos
n-o bulsillo d' o chaleque,
¿qu' as de ter, pelafustan,
se tras pantalós con freque?
Meu filliño, no te vayas,
que n-hay terra com' a nosa:
coida os eidos, meu filliño,
e cábam' a miña coba.
Os teus cabeliños son
unha coröa de reina,
os curazós teus vasallos
y-o teu dosel as estrelas.
Dixéronme carta feira,
que votach' as municiós
y-eu dixen: ¡probe d' un probe!
que soilo ten curazon!
Fixéchem' unha camisa
e non m' a riscache ben:
costureiras namoradas
nunca certan á coser.
Eu vinte chorar un dia
cabo d' a ponte pequena,
e por secar as tuas bagoas
a y-alma ô demo lle dera.
[p. 189]
A miña casa é ruín
non ten portas nin ventanas
per' eu sempre fora d' ela
sentin o frio d' alma.
Teño de casar c' un xastre
que sepia tallar un dengue,
qu' eu teño un corpo bunito
y-o ben feito ben parece.
Aló n-o fondo d' o mar
puxo Dios as brancas pelras
e n-a modestia escondidas
as vertudes verdadeiras.
Nunca mates unha rula
se ves ô monte cazar,
porqu' a que deixas viuda
non se consola enxamais.
Está o mar mans' e tranquio
ven, meu ben, á miña lancha,
e verás qu' hermosa é
dende lonx' a nosa praya.
Soldado que ves d' a guerra,
dime se vich' ô meu ben,
a crara luz d' os meus ollos
¿lembroum' acas' ô morrer?
Miña nai, d' o meu amor
hox' ou mañá terei carta,
que vin unha volvoreta
n-a miña roca pousada.
[p. 190]
Miniña que vas â fonte
e levas o xerro novo
vai con moito coidadiño
de non trepares un toxo.
Non hay mozo n-o mundo
qu' á min m' arrede
¡porqu' en vend' un barullo...
fuxoll' âs lebres!
Por us ollos azules
andívenche tolo un ano
e cando volvin en min
atopeime qu' eran brancos
Díxome Xan de Bentraces:
ábrell' o peit' á un amigo,
e non me dixo con qué
y-eu abrínllo c' un cuchilo.
Atopeime c' un lobo
n-a corredoira,
e... saqueill' o sombreiro
con moita honra.
Cando Dios quer adornar
con rosas brancas o ceo,
mándall' â morte buscar
ô mundo un fato de nenos.
Chora caladamente
que non te sintan,
pra qu' ô ver as tuas bagoas
ninguen se ria.
[p. 191]
Petra te chaman y-é xusto
qu' ese nome che puxeran,
¿non son pedras os diamantes,
y-as esmeraldas y-as pelras?
Eu non sei porque dices,
que non me queres,
cando me tes xurado
quererme sempre.
Eu teño unha cama limpa,
a casa chea de paz,
un horreo cheo de millo
¿pra que xuncras quero mais?
S' a fertuna á tua casa
quer vir por camiños tortos,
pecha todol-os cancelos,
dalle c' a porta n-os morros.
Cando Dios o mar criou
xa pensaba en te criar
e dixo: fagoll' espello
pra que se poida mirar.
Tí que fuche casado
santo San Pedro,
vai morrer miña sogra
ábrell' o ceo.
Á muller que te queira
Diol-a bendiga,
qu' eu por min, meu amigo,
fagoch' a figa.
[p. 192]
Miniña d' o pelo roxo
que vas lavar ô regueiro,
non te teñas por bunita
qu' o regato é mintireiro.
Rapazas ¡qué comenenza!
¡terra qu' eu teño n-Habana!
eu sonvos d' os d' a millora
d' o partido de Chantada.
Cand' un rapaz piquiniño
morre c' os ollos abertos,
é que cham' ôs seus hirmaus
e failles canto n-o ceo.
Eu non sei, señor alcalde,
porque me ten tal xenreira
s' eu sempre n-as eleuciós
deill' o voto n-a taberna.
Eu fuxindo d' a fame
vou á San Pabro,
anqu' os deños me leven
antes d' un ano.
Eu caseime de vella
c' un rapaciño,
pro merqueill' unha capa
y-on bó vistido.
Vou morrer e non-o sinto,
que non teno pai nin nai,
e cand' eu morra, por min
ninguen terá que chorar.
[p. 193]
Quíxenlle vender ô demo
a miña y-alma e non-a quixo,
e tivo moita razon:
danas de valde, me dixo.
Home que busca muller
e non sabe traballar
¿con qu' ha de manter ôs fillos
cando sepian pedir pan?
Eu caseime c' unha vella
porque tiña catro chavos,
merquei unha cunca grande
pero non tiven pr' o caldo.
Á porta d' unha rapaza
vint' unha noite chorar,
¿unha cabaza valeira
tanto che puido mancar?
Non chore, miña naiciña,
porque vou servir ô rey,
que levo faixa de lana
e de seda heina traguer.
Cose esta figa ô chaleque
antes de sair d' a casa,
por se t' atopas c' a sogra,
que non che vot' unha ollada.
Trás volantes n-o sabelo
como tran as d' a ciudá,
¿ora vai faguer a roza
á ver que xeito lle das?
[p. 194]
Muller que fiar non sabe
nin munguir unha vaquiña,
¿qué m' importa á min que sepia
valsear n-as romarías?
Se queres saber quen son,
saim' á aquela encrucillada,
e verás, que n-o correr,
nin os coellos me ganan.
Eu cant' as miñas penas
que son moi fondas,
qu' os pesares mais negros
nunca se choran.
Os meus cabeliños brancos
non son folepas de neve,
son a cinsa d' o volcan
qu' os teus olliños alcenden.
Mociña d' os ollos negros
e d' o cabelo encrespado,
nunca vayas c' os d' a feira
s' as volver c' os d' o mercado.
Xunguir un boy c' unha ovella
cousa de tolos será:
vello que casa con moza
¿en que xuncras pensará?
Cand' eu morra non choredes
os que me queirades ben.
chorade mentres que vivo,
qu' ainda non descansei.
[p. 195]
Teña en conta, señor cura,
pra votarm' a ausolucion,
que Dios manda que teñamos
sempr' ôs próximos amor.
Os neniños que morren
son volvoretas,
qu' antr' as frondas d' o ceo
sempr' aletexan.
Roubáchesm ' o curazon
e non m' o queres volver,
¿e pensarás en salvarte
cando pensas en morrer?
Com' unha pombiña branca
tes a y-alma, segun dices,
fuxe, miniña, d' a luz,
que non che vexan os tiznes.
Anqu' estou lonxe de tí
lémbrome d' o teu amor,
que levo as tuas miradas
cravadas n-o curazon.
Antiguament' as mulleres
eran ánxeles d' o ceo,
e desfixeron as aâs,
pra se fagueren sabelos.
Mariñeiriño que vas
pasar o mar n-un vapor,
deix' o quedar n-a ribeira
non leves o curazon.
[p. 196]
Eres moi xeitosiña,
moito te quero;
per' escoita un recado:
¿tes moitos eidos?
Sempre ch' oubo n-o mundo
moitas mulleres,
pero s' oubo unha boa,
¡demos me leven!
Buenos Aires, Buenos Aires,
tumba d' os probes gallegos;
deix' os vir pr' o noso chau
anque veñan sin diñeiro.
Á fillo de malo pai
nunca lle chames amigo,
que porco de ruïn caste
non pode ter bô touciño.
O demo vestíuse un dia
c' as sayas d' unha muller,
víronll' as cornas de lonxe
e dixeron non-a é.
Galicia, xardin de groria,
curruncho dond' eu nacín,
sant' amor d' os meus amores,
eu teñ' argullo de tí.
Os teus cabeliños son
rayos d' o sol segun dicen,
e votáronte d' o ceo
por cobiza os serafines.
|
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas