BVG     Atrás    Índice de Páxinas

[p. 58]      Cinco meses antes, había nos Viveiros de Lázaro moita animaceón, unha tarde.      Conocíase que foran almorzar alí vareas famileas xuntas pra facer unha festa.      Un dos corros ocupaba un solo cadro: estaba composto de mais de corenta presonas entre homes e mulleres.      Os homes cuasi todos eran filipinos.      As siñoras parecían da crase medea de Madrid. As siñoritas  iban elegantemente vestidas e bailaban cuasi sin refuxeiro, a o compás d'un piano de manibela.      As mais estaban sentadas nos bancos o arredor, mirando pr'as fillas de cando en cando e sempre co-a tixeira na lengua.      Acababan de bailar un xotis moi contoneado, e Martiño López, que formaba parte n'aquela festa, sentouse o lao da sua parexa, qu'era unha rubea muy churrusqueira, de dazasete anos, filla d'un comendante retirado e hirmá d'outras catro xa mais belas qu'ela, e tamen solteiras, que por ali andaban acompañadas dos filipinos.      Todos eran bos puntos e xente adiñeirada, asi é que as rapazas escarramelaban os ollos e facianos relumar de tal xeito qu'acudian tamén os dous filipinos, e facianlles escapar por entre os seus [p. 59] brancos dentes miles d'ardentes promesas, qu'elas escoitaban con amorosas surrisas e soñadoras espranzas.      ¿Que muller hay que non se deixe convencer d'un bon punto filipino, sobre todo si ten moitas hirmás, pouca dote e ganas de casarse?      Había ademais á muller d'un capitán con tres fillas, e bastantes outras d'empregados, e comerciantes.      Todas eran amigas e todas habian acordado aquela festa maxinada pol-os filipinos, que tiveron que loitar moito pra vencer a resistencea dos pais das nenas, porque as mais logo as convencen as fillas.      As mais gozaban o ver âs fillas máis coradas co baile, e por tanto máis bonitas; non deixaban d'observar algun q'outro apretón, que co antuseasmo se lles escapaba ôs homes, y-algunha que outra caricea d'esas istintivas, que se fan sin darse conta, que quixeran facerse ás caladas e todo o mundo as vé.      Pró ¿qué importa? a felicidá reberte no corpo; a sangre acéndese co movemento; os nervos escitanse co-as impresiós; os fluidos genésicos alegran a alma c'un entusiasmo que medrando, medrando chega a entolecélas; os ollos están cheos d'amor, as palabras de promesas, o corazón d'espranzas ¿a dónde iría a parar este remuíño qu'envolve o espritu, si non-o contivera a presencea d'as xentes y-a educaceón?      Pró o mundo hoxe é asi      E inda mais, figúraseme que foi sempre.      Hoxe como dinantes, a cuba do bo viño non necesita bandeira y-o bò pano na arca se vende; pró sempre foi necesareo d'algun modo dar a pro- [p. 60] bar o viño algunha vez, ou amosar o pano a alguen pra poñel-a noticea sobre das aas da fama.      Hoxe como dinantes solo veñen á ser o bô pano yo bô viño do refran, as nenas que son ricas.      Porqu'as bonitas non acougan si non s'amostran, y-as nenas, que solo son boas non teñen salida, si non saben andar mais que da casa pra eirexa.      Ben saben as mais que os homes pra pasar o tempo abóndalles unha muller que lles agrade, e que solamente poden prender no cebo cando a muller os pod'ircamelando pouco a pouco de cerca, con graceas, tretas e artimañadas que vallan tanto como calquera dote.      Porque non hay maneira de facerlle ver a un home qu'unha muller ben educada y-agradable, anque sea probe, é capaz de facelo tan feliz como calquer outra rica, sinon por medeo do trato d'entrambos.      Por eso deixaban qu'as fillas ruasen e s'adivirtisen, sin ver peligro ningun en que traballasen a partida, namorando ós qu'armaban ó peixe, porque fiaban en que non perdendoos de vista, hastra os que fosen por lá podían, s'a mau ben, salir rapados.      Martiño era dos que tiñan fama de mais calaveras, e a pesar d'eso, estaba de moita lerea co-a sua parexa, n'un recuncho do cadro que formaban os bancos, que cerraban o corro do baile. Parecia un gabilan cerca d'unha pomba; pro por eso non trembaba a mai, que solo s'acordaba qu'era fillo d'un médeco, e que lle faltaba un ano pr'acabar a carreira de seu pai, a quen dera calabazas sendo póla.      Podia caer tamén e parecia moi namorado da filla y-o pai d'él fixera moi bó casado. [p. 61]      Oyamos o que parrafean.      —Si ti non podes olvidarte de Panchiña, ¿pensas que m'engañas?      —¿Porqué dis eso?      —Porque ainda antonte te vin mirar moito pras suas ventanas e vin como t'atopache co novio que ten agora.      —¿Pro ti onde estabas?      —N'un comercio, ben preto de tí, a onde fun duas veces na tarde a mercar calquera cousa barata muy axustada, pra poder pasar moito tempo a ver si te via por ali, porque me dixeron que a pesar d'as tuas promesas volvias a pretender á Panchiña, e, chico, eu non sirvo pra supre faltas de naide.      —Asegúroche, querida Locaya, que eu non fun ali mais que pra buscar a ese tipo, qu'anda falando de min o que non debe: ¿Falteiche algunha vez nin cunha mirada? ¿No son puntual ás citas? ¿Qué queixas tes de min pra cavilar qu'eu non te quero e que te deixo por outra, qu'inda non sirve pra darch'auga nas maus?      —Ela é mais rica e mais bonita ca min.      —Vale mais unha mirada dos teus ollos e un chispazo da tua gracea, que todo canto ela vale, e todo canto ela ten.      —Xa sei que me engañas e qu'eres muy zaramalleiro, dixo ela baixando os ollos.      —Non-o dudes Locaiña: por ti deixaría a todal-as mulleres; por tí despreciaría todal-as riquezas, porque solo unha cousa m'abonda no mundo, qu'é o teu cariño, y eso é o que non vexo craro, porque dudas, porque non te fias de min, porque se me figura que ti eres quen m'engaña.      —¡Ay Martiño Martiño, qué pouco me conoces! ¡Que pouco m'entendes pra non estar certo [p. 62] de que te quero! Ti fuche o úneco home que conseguiu namorarme. Non penso mais qu'en tí, pois eres o meu pensamento e a miña iluseón. Si ti chegas a engañarme Martiño, non sei do que serei capaz.      —¡Olvidart'eu miña xoya! Imposibre.      —¡Quén sabe! teño medo de todo porque te quero.      Si souperas canto padecin onte ó ver qu'outro podia contigo. ¡Que ganas me deron d'ir a defenderte!      —Si non me collera a traiceón desfacíao vivo, dixo Martiño aceso com'a grana, tratando de tapar a vergonza que sentia c'unha carraxe mal finxida. Pro pronto penso desquitarme.      Locaya calou un pouco. Comprendeu qu'a Martiño non lle gustaba aparecer vencido diante d'ela.      —¿Porqué te metes co-el?¿Qué di de ti? preguntoulle dempois d'us momentos de pausa.      —Que non teño xuiceo, e que son un perdido.      —Xa o sei, e qu'é unha tola a que che fai caso.      Prô eso que che importa si sabes qu'eu te quero, e que non fago caso ningún de contos?      —A él que ll'importa?      —Nada; pró pídoche que non te volvas a meter co-él. Eu quérote de calquera maneira. Xa sabes que cando me puxen en amores contigo acababa de tronar con Mereguildo, qu'è tan bô estudeante e tan formal, pró nunca o puiden querer.      —¿Porqué?      —Porque a pesar de que din qu'é tan listo parecia un soñón  xunto de min. A o pirmeiro parecia que tiña medo de falarme e dempois que nos puxemos en relaceós, tiña tan pouca gracea nos parrafeos que parece mentira que fose o mesmo [p. 63] que m'escribia unhas cartas tan bonitas e tan namoradeiras. Conocinte a ti e solo tí me soupeche falar ó corazón, porqu'eres un meigo que feitiza cos ollos y-encadeas co-esa verba que Dios che deu.      —Pois figuróuseme algunha vez qu'inda te sigue.      —¿Tes celos?      —Quen sabe.      —Pois non-os teñas, qu'anque se me figura qu'inda me quere, perde o tempo. Si estivera eu tan segura de tí como podes estar de min...      —¿Qué duda tes?      —Non se me barre do pensamento o qu'onte puiden reparar. E pra contarche a verdá toda, direiche que ll'escoitei a un dos que vos foron separar, qu'a loita debeuse a qu'outro t'amenazou si non deixabas de rondar a Panchiña.      —Eso é mentira.      —Xa ves si teño motivos pra ter celos.      —Imos a bailar iste rigodón que xa nos agarda a parexa.      —¿Non m'engañarás, Martiño? Dixo Locaya erguéndose e votándolle unha mirada d'amor.      —Nunca. Xúrocho; pero teño que matar a esa home qu'é a miña sombra.      —Ay por Dios!¡Que desgraceada casualidá!      —¿Qué che pasa?      —Ali ven Caitano co-a sua noiva e cos pais d'ela. Por Dios no-nos comprometas Martiño, pois xa sei que tes xeneo vivo e qu'eres capaz de facer unha falcatrua.      —Non teñas coidado. Ese home é un cobarde. Onte mandeill'os padriños desafiando e dixo que non quere batirse. Tenme medo. Nin él s'acercará aqui, nin eu irei buscalo, por non disgustarte, [p. 64] pois ganas non me faltan d'ir a darlle unha leución por escrito na cara, pra que deprenda a ser home d'honoridad.      —Unha sola proba che pido do teu cariño: Si me queres non te separes do meu lado esta tarde.      Habían rematado os rigodós.      Algunhas das amigas de Pancha, qu'a viran entrar nos viveiros namentras bailaban a última figura, en canto a acabaron, deixaron as parexas en medio d'unha gran algarabia e correron cara a ela, pra saludala, convidando a seus pais y-o novio a tomar parte na festa.      Panchiña dempois de mezcrarse con aquelas antusiastas amigas e de bicalas unha por unha, pediulle a seus pais o parecer de si podia ir co-elas.      —Como tí queiras, lle contestaron.      Y-aló se foron correndo todas como tolas, quedando Caitano en compañia dos pais, que non tiñan as pernas tan lixeiras.      Por fin chegaron ô corro.      O piano volvía a tocar unha danza.      Caitano en canto chegou viu á Martiño. Entrambos se miraron fito a fito y-antrambos se lles mudou a cór. Ningún dos dous puido disimular a senreira que se tiñan.      Pró Caitano votou cara a Panchiña e púxose a bailar co-ela e danza que tocaban.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega