BVG     Atrás    Índice de Páxinas

[p.215]      —¿Qué che parecen os regalos?      —Maníficos e moi bonitos. Sobre todo gústanme os que me fixo Caitano. Cada vez estou máis namorada d'il. Benia o día qu'o conocin.      —Mañá casaste e vaste con Caitano pra Galicia chea de felicidá y-eu non sei como m' hei d'afacer aquí solo e triste por non verte.      —Vosté vayas a Xixón, y-este brau alí ò iremos á ver. Caitano dixome qu'en canto vosté chegase alá e nos amañase a casa, qu'ibamos a facerlle compaña.      —Dende mañá ti non tes máis voluntá qu'a do teu home, y-o millor convenvos outra cousa.      —Dendesde mañá, Caitano non terá máis voluntá qu'a miña, e pode contar por seguro de que iremos.      —Pois non tardará Caitano e falarémol-os tres sobre d'esto.      Petaron á porta.      —E o carteiro conezo no petar. E foi correndo á ver que traguia.      Foi mirando os sobres das cartas pra ver si pol-a letra conecia de quen viñan, e chocoulle unha de correo interior.      —Qué será esto? dixo abrindoa. [p.216]      —Dempois de lela púxose páleda com'a morte y encamiñándose pra xunt'a seu pai dixo, sentándose e rompendo á chorar.      —¡Ay papaiño, que desgraciada son!      —¿Qué che pasa?      —Tome, e lea.      Colleu a carta o pai todo apurado.      —Era un anónimo con letra de muller no que lle decia:      "Amiga Pancha: A que ch'escribe e unha das millores amigas que tes, moi intresada pol-a tua felicidá.      Sei que te vas casar mañá con Caitano, e pol-o que pode importarche, direiche que na calle da Paz núm. 7, ten unha amiga qu'acaba de caer na cama e que se chama Berta. De maneira que si te casas co él xa sabes que levas un home con obrigaciós, porque tamen din que pol-a sua terra ten máis.      Si queres podes convencerte esculcando na casa dita, e verás qu'esto ch'escribe pol-o teu ben, unha amiga que non firma porque non quer andar en contos.      —D'esta carta non debes facer caso.      —¿Porqué?      —¿Porque si fora certo o que n'ela ch'esquirben debian decircho de palabra. Así non merece fé.      —Pois xa non me caso co-él s'é certo.      —Non seas tola. Por eso eu tiven sempre pra min, qu'os anónimos son miserables escritos sempre feitos pra facer mal, e que non deben lerse nunca. Solasmentes as presoas moi ruís, ou d'alma cativa son capaces d'esquirbir anónimos. Non fagas ningún caso do que liche.      —Prò ¿e s'é certo ó que dí aquí? [p.217]      —E si fora certo; non debías deixar de casarte por eso. Ten por seguro que ch'esquirbiu o anónimo unha presoa que te quer mal, que ten envexa ou que ten celos de ti.      —¿Será obra de Martiño?      —¿Quén sabe? porqu' anque él xa vai camiño de Buenos Aires con Adelaira y-a sogra, podia deixar algún dos seus amigos encargados de facer rabiar á Caitano.      —Poida que si, porqu'él levaba a idea de que Caitano fora quen ó denunciará.      —Por certo qu'estaba ben engañado.      —Pois á sua hirmá Sabela tampouco lle puiden quitalo da cabeza, e inda onte terqueaba que foi él. Pró de calquer maneira, hoxe mesmo hei d'ir perguntar á onde me din na carta e s'é certo non me caso, non quero levar un home con obrigaciós.      —Miña filla, inda non conocel-o mundo. Hoxe en dia hay que buscar c'un candil os homes que non teñan algunha obrigación por ese estilo, pró non sempr'estan obrigados, porque si ben é certo qu'o que vai ô monte espons'a coller espiñas, tamen moitas veces son as mulleres as qu'arman ô merlo, e si collen espiñas, como naide ten máis culpa qu'elas, deben quitalas elas solas, pois o home non ten obrigación de ser apaleado dempois de ser burro.      —Todol-os homes son ò mesmo. Sempre botan ás probes mulleres a culpa de todo.      —Desengáñate Pancha: a muller que non quer ser mala non hay maneira d' obrigala, y-a muller ventas no aire, e deulles Dios bastante sutileza pra conocer nos ollos do home a intención que leva.      —Hay homes moi meigos e moi embaidores [p.218] qu'engañan ás mulleres con palabras que dempois non compren.      —Por moito qu'un home embaye con amorosas palabras e con engañosas pormesas, a muller que quer gardarse, gárdase. Ademáis qu'eu penso que Caitano é un home de ben. En fin non cabiles máis n'eso, pois Caitano querte ben, está namorado de ti, mañá renuncia á todal-as máis mulleres do mundo, casándose contigo y-eso é ó único qu'a ti debe d'importarche.      —Pró papai ¿non m'ha d'importar qu' o men home traya consigo esa cras d'atenciós, que son tan fillas do viceo? O que ll'adoita á bailar nunca quedo pode estar e vosté ben sabe qu'a cabra sempre tira ô monte.      —A muller é a que ten obrigación de resistir e ser honrada hastra que se casa, porqu'ela é a que s'espon á perder. Y-agora que te vas á casar podo decirche, que das aficiós que pode ter un home solteiro, a das mulleres é a máis natural, e solo chega á ser vicio cando perigra a salú con adulteraciós ou desordes na vida, por este motivo. Eu de min á ti, non tería pena anque fora certo, porque como pecado, é doado de perdonar, e como vicio, é dos que millor se curan co casamento.      —Deixame parba, oindo.      —Non hay máis, miña filla. Ti non tes mai que che deprenda certas cousas, y-eu penso que esto debe sabelo a muller antes de casarse. Un home porque rebinque de solteiro non importa, namentras que de casado o home debe adicarse solamente â muller y-os fillos, si Dios llos dá. Entón calquera falta é un delito moi grande, porque xa non se perxudica él solo, sinon qu' espón [p.219] a paz y-a desgracia dos séres que máis obrigación ten de querer no mundo.      N'esto chegou Caitano.      Estaban tan estraidos co-a conversa Pancha y-o pai, que ninguen dos dous ò sintiu hastra que chegou mesmo ô pé d'eles.      A o ver á Pancha chorar.      —¿Qué che pasou? lle dixo cheo d'ansia.      —Ti tel-a culpa do que me pasa.      —¿Eu?      —Si. ¿E certo ó que dí ese papel?      A o mesmo tempo deull'o anónimo á Caitano.       Este leuno, poñéndose colorado com'a grana dend'os pirmeiros ringlós, poñendo á cada paso máis cara d'incomodo.      Cando rematou de ler dixo:      —¿Adiviñas quen che mandou este papel?      —Non: pero agora quero saber de ti, qu'hay de certo no que dí.      —Pois vas á sabel-a verdá. N'esa casa vive unha rapaza que foi criada miña en Lugo, e que veu namorada de min a Madrid. Vive n'esa casa c'un hirmau qu'é sereno. Non teño amores co-ela y-as obrigaciós todas, téñollas ben pagas. A pormeira noticia de que caeu na cama, seina agora.      —¿Será de tí?      —Non-o sei. Pró ben, si fora, ¿Qué? Eso non debería d'importarche nada.      —Si non te quixera como te quero, pra min tíñalas feitas.      —En fin Pancha, sabes que te quero tanto com'a vida, qu'eres a miña ilusión e que sin tí nada hay ledo no mundo, nin podería eu entenderme á min mesmo sin o teu cariño, qu'hoxe é dono de todal-as miñas facultás; pró ben, ind'estás á tempo; si nos hemos de casar mañá, non [p.220] quero que volvas falarme de semellante muller, por verbo d'esto, pois eu tamén che xuro qu'en xamáis da vida terás motivo pra celarte d'ela.      —Non fagas caso Caitano. Eso non val nada e Pancha non ten motivo pra pórse d'ese xeito.      —En fin eu ben sei cal é a miña obrigación e unha vez que tí fuche franco comigo, saberei eu corresponder á esa fraqueza en ben teu.      —¿Tes todo arregrado pra mañá?      —Teño.      —Saliremos pra Galicia no correo. En Lugo pasaremos us quince dias, porque non conven qu'anden moito tempo no tren nin en coche, as qu'acaban de casarse, pró dempois irei ensinarche o meu país, pra que te convenzas de qu'é o paraiso d'España. As catro provincias parez que teñen tonos distintos nos seus paisaxes, cheos d'unha variedá sempre hermosa.      —Din que Pontevedra é moi bonita.      —E teñen razón. Poida que non haiga nada máis estraído no mundo, qu'o viaxe que se fai no tren dend'Orense á Vigo, pois durante moitas legoas vai a vía ferra cuasi bicando a veira do Miño e vendo o viaxeiro á Portugal, c'unha campiña chea de verdor e de casas brancas com'a neve, escagalladas por tod'ela, como si foran numerosas pombiñas descansando n'un interminable prado. Xa terás ocasión de ver a Redondela, pra facerte a ilusión de que voas por encima das casas, e de ademirar a ria d'Arosa, á donde viñeron á parar as fadas y-os encantos, pra deixar namorado d'elas á quen as cruza y-a quen as ve.      —Chico, estás antusiasmado da tua terra.      —Porque debo d'estalo. Xa a verás e darasm'a razón. Os españoles que se marchan á veranear a o extranxeiro, non poderán atopar en nin- [p.221] gures, país máis delicioso nin prayas millores qu'a de Villagarcia y-a de Viveiro, que ten por certo un valle encantador. As cercanias do Burgo, na provincia da Cruña, hastra Sada, merecen tanta fama com'as millores de Galicia, e non digo eu o camiño que vai de Betanzos á Ferrol, doill'o ollo tamén, miña Pancha.      En fin, logo verás todo esto y-espero que d'aquela inda m'has de decir que me quedei corto.      —Estráñame que sendo tí de Lugo non me houbeses falado nada da tua provincia.      —Porque anque Lugo ten vals ricos e moi bonitos hacia Fonsagrada, hacia Mondoñedo e hacia Samos e riveiras com'as de Quiroga y-as de Pantón que son de moito mimo, e que non desdin nada das que mais sona teñen en Galicia, como non-as atravesa o tren, son menos conecidas e non hay ocasión d'ademiralas. Algo d'esto lle pasa tamen á Ourense, que moito máis podía gabarse amosando do bon que ten, qu'inda non atravesa a via; pró, co que se ve n'esta provincia por onde pasa o tren, xa pod'estar orgullosa.      —Da Cruña teño oido falar moito.      —Xa iremos á ela. E unha ciudá moi bonita e animada, onde se pasea moito e se fai moita vida de calle. Denota moita cultura en todo, pró apesar de ter unha praya bastante boa, non ten arte para atraguer ôs forasteiros, porque pol-o visto, algús cruñeses son millores pra vivir entr'eles solos, e non s'afan á percurar qu'os que os visitan leven no corazón agradables lembranzas do seu caraute. Alí teño moi bos amigos y-estou seguro de qu'é un pobo que ch'ha de gustar moito.       N'esto entrou o pai de Pancha moi ledo, c'unha carta aberta na mau, e díxolle. [p.222]      —Mira ó que ch'escribe a tia.      Pancha colleuna, e dempois de lela deulla á Caitano.      —Le ó que me regala a tia de Cuba. Esa inda s'acordou ben de min.      —Debe valer moito tanta cousa como aqui dí.      —Pró si non ven no tren correo, non podemos recoller mañá o caixón en que, según dí, ven tod'eso.      —N'importa, porque como o talón ven ó meu nôme, xa terei coidado de recollelo cando chegue, e dempois xa vol-o mando á Xixón.      —Ten vosté razón. Mañá, de calquer maneira, salimos pra Galicia, e drento d'un mes, tod'o máis tarde, estaremos xuntos en Xixón.      —Supoño que con tantas distrauciós non vos esqueceredes d'esquirbir por ond'andades, nin cando chegades.      —D'eso non teña medo, dixo Pancha. ¡Non faltaba máis qu'eu m'olvidase do meu papaíño!      A o outro dia dempois de casarse e d'haber na casa unha grande festa, saliron entrambos, en compaña da mai de Caitano, pra Galicia.      En canto entrou na provincia d'Ourense e viu qu'inda había máis túneles qu'en Asturias, ó ver dend'o tren as veiras do Sil dixo Pancha.      —¿Pró inda hay algo máis bonito qu'esto?      —Xo irás vendo, e por moito que mires nunca te cansarás, porque non atoparás a monotonia por ningures. N'esta provincia, onde hastra no medio das penas danse as viñas, atoparalas empolincándose por todas partes e dando color e riqueza os petoutos y-os vals; en Lugo fan varear o tono do paisaxe os grandes soutos de castiñeiros y-as carballeiras que por todas partes se ven cerrando prados e cortiñas; na Cruña longos pinols, cualla- [p.223] dos d'altos piñeiros, sempre verdes e gallardos, cuyas ramas s'axuntan pra mirar pro ceo e cuyos cheirumes extend'a fresca bris, que ven do mar viciño, pra vicar os toxos nos toxeiros que tanto abundan, contrastando a sua marela fror co-a arrubiada das carpazas qu'alfombran os seus montes. Y-en Pontevedra, ademáis de ter algo de todo ó que teñen as mais hirmás, verás os limoeiros y-os naranxeiros a porfia cos soutos e co-as carballeiras. Agora dime tí s'o que che falta por ver fai ou non de Galicia un paraiso, dino de visitar por todos, e s'é ou non espricabre qu'os gallegos sintan a morriña lonxe da sua terra.      —Tes razón, pois esto é cada vez máis delicioso.      Deixemos ir ôs novios ademirando as campías, os vals y-os montes de Galicia, e deixemol-os gozar da lua de mel e volvámonos ós madriles ond'inda quedan algús cabos soltos que necesita conocer o leutor.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega