BVG     Atrás    Índice de Páxinas

[p.286]      Estebo, aquela mañá que saliu de xunt'a sua mai, camiño de Lugo, co-a caixiña do diñeiro, co-a que nunca soñara, iba tan ledo que nin reparou en como quedaba Mingas esmayada no medio do camiño, nin se lembrou hastra dempois d'andar máis d'unha legoa, de que s'iba sin ó principal que viñera catar á aldea, qu'eran os papés pra casarse.      Deron volta él y-o criado, e desandando o camiño, chegaron á casa retoral de Castelo.      Apeárons'entrambos das bestas, que termou d'elas o criado, mentras qu'Estebo entrou petando e perguntando pol-o siñor cura.      Saliu unha criada vella qu'o conocelo mandouno entrar, fixoll'unha chea de perguntas e por fin díxolle:      —Pois o siñor cura saliu pra aira, supoño qu'ha d'andar pol-a horta.      Saliu Estebo en busca d'él y-atopouno no medio da horta iscando as pitas, c'un sachiño das cebolas na mau.      Vistia o siñor cura un gaban todo esmelandrado y-on calzón que regañara por tres ou catro sitios, por onde deixaba ver os calzoncillos, un chaleco que non tiña mais que dous botós pra cinco. [p.287] oxales, que deixaba ver o peito da camisa, feito de lenzo da casa e zurcido coidadosamente en máis d'un sitio. A cabeza cubría un pucho d'ala ancha, qu'algún dia debeu ser negro, pró que hoxe xa non se sabe o color que ten nin a verdadeira forma que tivo a o principio. Nos pés gastaba us pesados zocos feitos co-as empeñas d'unhas botas que non poideran morrer de vellas.      O aspeuto xeneral era d'un cura moi esfarrapado, pró por eso, da faltriqueira do chaleque onde traguía a muestra, colgaba unha cinta negra que viña á atarse á un oxal e na que pinduraba tamén unha chave pra dar corda o reló.      Estebo berrou pol-o siñor cura duas ou tres veces, e tan estraido estaba, que tivo casi que chegar ond'él. Por fin oiuno, y-o velo díxolle:      —¡Oi Estebo! ¿E logo eres tí? Hom faim'o favor d'axudarme a votar estas condavadas d'estas pitas da horta, que leve xuncras si me deixan unha leituga, nin hay cousa que non esgallen. Logo falaremos. Iscaaa ssss.      —Entr'os dous botaron as pitas, e saliron da horta cerrando unha cancela vella que tiña pol-a parte d'arriba postos us toxos, por mor de que non-a saltaran as pitas, e dempois d'estar fora dixo o cura.      —Gracias á Dios. Non sei como vou facer pra privar a horta d'eses bichos; pró vamos á ver, ¿cando chegache?      —Siñor cheguei onte, pra volver á marchar hoxe, si pode ser.      —¿E logo que te trai por aquí?      —Quérolle falar d'un asuntiño.      —Entón subamos o carto, y-alí falaremos. O carto do siñor cura era o úneco qu'estaba caleado. [p.288]      N'él estaba a cama, a mesa y-unha librería con bastantes libros: porque D. Bonifacio, qu'así se chamaba o crego, era moi aficionado á ler e pode decirse que canto diñeiro tiña empregabao en limosnas y-en libros. O pouco que lle sobraba, lambíanllo os sobriños cando o viñan á ver, porqu'él non sabía ter nada seu. Por esto era moi querido pol-os feligreses, porque nunca se metía en políticas, nin iba arregrar as casas dos mais sin qu'o chamasen, nin tratou nunca de facerse co-as fincas dos probes valéndose das ocasión de precisar cartos. En fin, era un cura modelo, como non se ven todos afeito.      Cando alguén lle viña pra que lle bendicise as lombrigas ós fillos, decíalles que non tiña libros pr'eso, que tratasen de curalas con meiciñas que lles sería de máis porveito. Non bendicia un escrito por nada do mundo, nin podía ver ás qu'iban ás romarías á sacar o demo do corpo, nin ós cregos que dicían ter reliquias con virtú pr'esto, a os que chamaba farsantes pancistas, pol-a contra, tiña como cousa certa qu'o tal ramo cativo non era mais qu'un dos moitos males do noso corpo e que drento da medicina estaba o verdadeiro campo onde debía curarse, sin soster nas xentes esa antiquísima preocupación, que da lugar á tantos abusos y-a tantas ridiculeces.      Anque o noso crego era tan pouco coidadoso co-a roupa, efeuto de ter unha criada moi vella e us sobriños que non se coidaban d'él mais que pra zugalo cando tiña algo que dar, y-anque andaba tan esfarrapado pol-a casa, esa pr'entreterse na horta co-as suas prantas y-as suas roseiras: emporeso, cando salía, iba sempre moi curioso, co seu vistido negro y-o seu alzacuello d'abaloiros, moi antiguo, e todal-as tardes facía algunha visita ós [p.289] viciños d'algún poder, cos que se poidese falar, ou á algún dos compañeiros das parroquias colindantes.      Por eso D. Bonifacio era moi querido por todo o mundo, e anque non se metía d'empeño, que por certo poucas veces lle gustaba facelo, sempre salía co-ela.      Volvamos a o carto onde ó deixamos con Estebo.      —Séntate n'esa silla, e cóntame logo que te trae por aquí, dixo sentándose á sua vez, n'un tabulete vello, con brazos retorneados.      —Pois siñor cura, quero casarme, e viña pra que vosté me dese os papés que me fan falla, e me lese as municiós dend'o domingo, anque eu querer ben quería, si poidera ser, pasar sin lelas, pois din qu'hay unha dispensa do siñor Obispo pr'eso.      —Hay por certo, pró ti ¿qu'incomenente tes pra que non se lean? ¡Vaites, vaites! xa oira algo e xa m'afiguro qu'o que ti queres é sacar licencia pra casarte canto mais antes. Fas ben, home, fas ben en casarte antes de que Mingas salla do paso. Eu tamén m'alegro que non a deixes no pilanco, porqu'a probe é moi boa e de boa xente, querte moito e parez qu'o mundo caeu enriba d'ela desque tí te fuche á Bilbao.      Estebo calou. D. Bonifacio puxerao n'un apreto grande, non solo por adiantarse pensando que se casaría con Mingas, sinon por alabala tanto ós seus ollos, que lle fixeron moitos roementos de concencia.      Pró non había máis remedio que salir do paso e respondeulle:      —Siñor cura, non é con Mingas con quen quero casarme. [p.290]      —¿Qué me dis? Ouservou D. Bonifacio todo ademirado. ¿Non sabes que tes obrigación de cumprir co compormiso adequirido con Mingas? ¿Asina se pode xogar co-a honra d'unha muller?, dixo erguéndose enfadado.      —Siñor, escoite e perdone. Eu ben sei ó que vale Mingas, y-o deber que tería que cumprir co-ela si non m'atopara n'un caso de ter que deixala por outra.      —Vamos á ver logo que caso é ese.      Estebo espricoulle as relaciós con Delores, ó que lle pasara co proteutor, qu'él deixara pensando qu'ela ô olvidara, como dempois de máis de tres anos foi á Bilbao y-alí atopouna por casualidá solteira e con unha filla qu'a reconoce por sua. Que Delores, podendo estar moi ben e ser unha siñora casada c'un sobrestante rico, compormeteu pol-o seu amor a honra e nunca quixo volver á casarse, anque o sobrestante e outros, a querían con filla e todo. Que vendo o seu proteutor don Caitano que tiña a filla, votouna fora da casa e púxolle unha tenda pra que poidese vivir ela y-a filla, y-en troques, nunca lle volveu á querer ben porque o mundo que pensa sempre mal, botoulle e síguelle botando á culpa á D. Caitano, tanto que non hay quen, a o ver a nena de Delores, non diga: ahi vai a filla do inxenieiro.      —¿E tí como supós qu'é tua? ll'interrumpiu D. Bonifacio.      —Porqu'eu ó inxenieiro nunca lle vin o pelo, pró a filla de Delores parécese á min como un ovo á outro, e non me cabe duda qu'é miña e que debo de cumprir co-a mai, porque aquela foi denantes qu'esta.      —Per'hom, sabendo esto, ¿cómo engañache á Mingas? [p.291]      —Siñor, a outra xa a daba por perdida e non contaba con volvel'a ver, y-a custión de Mingas comigo é como cando s'atopan os ladrós cos encubilladores, que tanta culpa teñen ús com'os outros.      —¡Pró esa rapaza queda perdida!      —Y eu que ll'hei de facer, por min cumpriria co-as duas, pró eso din vostés que non pode ser. Conque asi cásome co-a pirmeira que quixen.      —Ben, hom, ben. Tes razón. Non hay remedio. Dareiche os papés pra que te cases logo en Bilbao; pró Dios queira que tí non pagues as penas y-as amarguras porque vai á pasar esa probe nena.      —Eu si fora rico cumpriría co-ela, pró así non teño máis que lle faga, porque me caso antes de que Mingas salla do compormiso e dempois hastra non podo reconocer o fillo.      —A verdá é qu'este é un caso qu'eu non m'estrevo á resolver, sinon dicíndoche que cumpras sempre ben conforme á tua concencia e conforme co que Dios manda.      Don Bonifacio colleu pruma e papel e perguntoulle como se chamaba a novia.      Estebo deull'un apunte que traguía na carteira e díxolle:      —Ahí veñen os datos d'ela, no tocantes á min dend'onte xa sei porque m'apellido Valin, e non Pereira, ó que nunca me quixo espricar miña mai. Y-agora resulta tamén que miña mai non é miña mai.      —¡Pró, qué deño de xerga estás dicindo, que non hay maneira d'entenderte?      —Pois qu'eu non son fillo da siñora Berta.      —Eso xa ó sabía. ¿Como se chaman logo os teus pais.      —Pois según un decumento qu'onte chegou [p.292] ás miñas maus, meu pai chámase D. Caitano Valin y-é inxenieiro.      —¿Dis que teu pai é inxenieiro e chámase Caitano?... Agarda, agarda un pouco.      O siñor cura ergueuse, foi á librería, colleu un libro vello empastado en pergamino, que tiña entr'as follas moitos papés con apuntes, escolleu un d'eles e perguntou:      —¿Tua mai chámase doña Pancha Villamil?      —A mesma.      —Pois ahí tes tí; poida qu'eu teña algunha culpa de que teu pai non t'atopase cando veu á buscarte por estas aldeas. Salía unha mañá eu moi de presa pr'on enterro, cando m'atopei con teu pai na porta do curro, viña buscando á Berta Rego que tiña un fillo á criar. E como Berta acababa de casarse e pol o tanto había pouco tempo qu'era miña feligresa, e como decía á todos que ti eras seu fillo, respondinlle que non había tal muller na parroquea. El tiña moito empeño en mirar os libros, pró eu desconfiei d'él e tamén tiña presa e non lle deixei. Por postre deixoume ese apunte co teu nome y-o de teus pais, co-a nota de que s'algún dia viña por estes lugares Berta contigo, que ll'escribise á onde rezan esas señas en Madrid.      Non me volvin á lembrar de tal cousa, pró agora alégrome de darch'ese papeliño por si che sirve d'algo pra dar con teu pai, que de seguro te conta por perdido.      Don Bonifacio escribiull'un decumento de solteiro e deullo, dicíndolle como había de facer pra que ó dispensasen das municiós si quería. Os demáis papés xa sabía Estebo qu'os levaba na caixa.      Estebo tiroulle unha moeda d'ouro encima da mesa, qu'o siñor cura lle devolvía dicíndolle que [p.293] non merecía tanto, pró tivo a o cabo que aceutala.      Ofrecéuselle moito, foille dando consellos hastra que montou na besta, e dempois inda ô acompañou hastra a cima do curral, desd'onde Estebo ó fixo volver.      Cando volvía pra casa dicía entre dentes:      —Xa me parecía á min qu'este home era moi listo pra ser fillo de Berta. ¡Probe Mingas! non sei como porparala pra que non lle dean a noticia de sopetón. Vou á vela.      Y-entrou na casa con ánimo d'arregrarse un pouco mais, pra ir â de Mingas.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega