BVG     Atrás    Índice de Páxinas

[p. 45]      Berta nacera na millor casa d'Outeiro. Nos principios da sua crianza nunca nada faltou na sua casa, do que pode ter un labrador ben acomodado. Foron cinco hirmaus, que tiveron cuasque todos que largar da casa propea pra servir n'outra allea, pol-a mala cabeza de seu pai, que se namorou d'unha aldeana cortelleira do mesmo lugar, dando mala vida á muller propea que era unha santa e moito mais guapa qu'a outra.      Empezou o tiu Chinto, que asi se chamaba o pai de Berta, por ir pasar unha que outra noite á casa da quirida; dempois por correr á paus á muller cando ó reprendía, poque con aquelas endiañadas relaciós no tiña ansea de traballar os bes e acababa con sigo e co que Dios lle dera.      Pero o tio Chinto cada vez o facia pior, e por [p. 46] mais que o crego e algus bos viciños trataron d'aconsellalo ben, facendolle ver que por aquel camiño chegaria a pedir unha limosna, metérase n'el o demo de tal maneira, que a todos contestaba con boas razós, prometéndolles varear de conduta, pero él non salía de xunta da moza.      Ela non valia un beldro comparada coa muller propea; pero eu non sei con que artes ó engañaba, que tiña a casupa chea de patacas, grau, e de todo canto podia haber na casa do tio Chinto.      Deste xeito veu tan a menos a casa, que houbo que vender varias veces fincas pra pagar as contribuciós, outras puxéronse sobre cartos a rédetos pra manter os viceos e outras quedaron en campo por non haber quen as traballase. Asi é que a mai vendo que non tiña con que manter os fillos mandounos a servir.      Berta tiña moita ilusión por servir na ciudá e buscaronll'us amos en Lugo.      Na primeira casa pasou un ano. Empezou nunha casa donde tiña que ir á horta, lavar ó rio, e manter dous cochos. Aquí deprendeu a facer algo de comer y-asi que pensou que sabia bastante, polo que oia a outras compañeiras nas fontes, mudouse pra outra casa en que tiña menos traballo e ganaba mais cartos.      Berta fórase poñendo moi guapa, vestia ben e puido entrar na casa d'us siñores donde tiñan a gala ter criadas bonitas.      Durante estivo servindo na ciudá tivo ocasión de casarse conalgús artesanos que a pretenderon, pero ela era cada vez mais mirada e lisonxeada pol-os siñoritos, que lle chegaron a encher a cabeza d'aire, pensando que lle podia tocar algún.      E non se engañou.      O siñorito da mesma casa que era us seis anos [p.47] mais vello qu'ela, e qu'estaba acabando a carreira de inxenieiro en Madrid, veu a pasar o brau á casa e cando marchou xa a deixaba comprometida.      Poucos meses tardou en ver que non tiña remedio a sua falta e ordenou ir a Madrid pra xunto o novio, antes de que a xente se deprocatase, e co-a esperanza de que o inxenieiro en ciernes a había d'axudar.      Prô a xente xa estaba de volta, e marmulabase moito sobre o seu estado, achacándolle a moitos o conto; porque ela era xaranera y-amiga de divertirse con todo o mundo, aunque pra decir a verdá o seu corazón solo se rindiu o siñorito de casa, porque a ocaseón fai ó ladrón, e porque lle soupo falar de tal xeito e tantas pormesas lla fixo, qu'a rapaza caeu na rede e dempois non se puido mais desenguerellar d'él.      Todos vian que Berta, antes tan colorada, foi perdendo a color das meixelas, que enfraquecía e que perdía a alegria e os ánemos.      Ela disculpábase con que tiña caida a espiñela, pero ós dous ou tres meses empezou a notarse que sempre qu'iba pol-a calle trataba de levar un brazo por diante a cintura, co-a punta do pano mantón embolta n'el, y-enton xa non oia mais que indireutas das amigas pra averigoar quen era o seu novio.      Os rapaces volvían por ela, porque en medeo das suas xaranas, non se contaba un que non-a vise sempre recea pr'a mala intenceón, e todos contaban que sempre chocara a habilidá que tiña pra facerlles crer qu'era pan comido, e deixalos burlados cando mais segura a crian.      Asi é qu'os rapaces inda se seguían parando [p. 48] con ela pensando qu'era unha calunia que lle levantaban as amigas envexosas.      Pero Berta comprendeu que non podía seguir en Lugo sin acabar de perder o creto e un dia pediulle a conta a siñorita dicindo que queria marchar pra Madrid.      —Por que te marchas, lle dixo.      —Porque, siñora, eu estou mala como vosté sabe, non teño ánemos pra facer nada, á miña casa non quero volver e vou pra xunto d'un hirmau que teño en Madrid de sereno.      —¿Como te estreves á marcharte sola y enferma? é millor que che volvamos a chamar o médeco que che fixo parar da outra vez os gómitos, e sinon, pasas ó hespital hasta que cures; eu irei a verte de cando en cando e o meu home recomendarate.      —Dios lle me librara d'ir o hespital. Pirmeiro morría. E inda mais, por oxe no me fai falla pois teño aforrado algús cartiños, e quería millor quedarme sin camisa antes d'ir ali.      —Non sei porque lle tes tanto medo o hespital pois alí hay boas camas, hirmás de Caridá que coidan moito ós enfermos, médeco e meiciñas pagas...      —Cale, cale, que cando estivo ali miña hirmá sanou porque Diol-o quixo; cuasi non lle deron mais meiciñas que unha auga cocida q'amargaba com'as xestas, e graceas ós caldiños que lle deu a hirmá da caridá, que a coidou como si fora mai, sinon morria ali como un cocho.      —Pero tua hirmá sanou e o médeco cando non lle deu mais meiciñas foi porque  non lle farian falla.      —Eu non sei si lle farian ou non: pró ben sabe que saliu feita unha argana do hespital, e que [p. 49] cando dempois chamei ó médeco de vostedes pra que a vise aqui na casa, dixo que tardara mais do dobre do tempo en curar, porque o auntamento non pode pagar boas boas meiciñas, ten feito unha contrata cos boticarios, e o médeco non pode recetar boas meiciñas pros probes, porque os boticarios non llas darian sin perder, e non hay naide que por pouco diñeiro poida dar moitas cousas boas.      —E certo que o noso médeco dixo eso. Pero xa sabes que os médecos son enemigos us d'os outros, e puido decilo por darse pisto, pra facer ver qu'él era capaz de curar a tua hirmá antes qu'o outro. En fin nena, si te queres marchar eu non cho privo, anque o sinto, porque xa estaba afeita contigo.      —Pois, siñora, vosté dispense, pro eu voume. Si quere mandar algo pro siñorito Caitano, eu llo levarei, porque penso marcharme esta mesma noite sin decirll'a naide nada.      Calquera que mirase pra cara da siñora veria que se volveu rubia como unha guinda. O seu istinto de mai fixeraa deprocatar n'un momento que Berta poidese estar namorada do seu fillo, e que o iba a buscar. Acudiulle a sua imaxinación que o seu fillo poidera ser o causante da enfermedá de Berta. Lembrouse dos agasallos que a Berta lle fixera Caitano: encadeou us feitos c'os outros, acudindo a sua memoria hastra os mais pequenos detalles, y aquela mai chegou a adiquirir o convencemento de que Berta iba a comprometer ó seu fillo á Madrid.      Tratou de disimular o que puido, e repricoulle.      —Non teño nada que mandarlle ó siñorito.      E tomando un aire cariñoso dixolle.      —Berta ti non vas a Madrid.Non te deixo eu [p. 50] ir. Aqui te coidaremos e che pagaremos médeco e meiciñas. Os meus nenos van a chorar moito si non te ven. Nada, nada, en canto chegue falarei co meu home e ti non sales d'esta casa hastra que cures, porque de ningunha maneira te deixamos ir enferma por ahi endiante.      Todo o afan da siñora era arrancarlle unha confesión que dese certeza as suas sospeitas. Todal-as tretas puxo en xogo pra ganar a confianza de Berta, pero sin resultado.      Berta non rompeu o segredo dos seus males, nin desistiu do seu propósito.      Media hora antes de marchar o tren salia un mozo da estación cargado con un gran baul, e Berta detrás tamén cargada con dous ou tres bultos.      Iba pensando como a recibiria o seu Caitano, ai que lle dixese a nova que levaba, e como había de facer pra non lle descubrir a seu hirmau, a cuya casa iba a parar por depronto, o pensamento que a levaba a Madrid.      A ratos leda,a ratos fondamente cavilosa seguia maquinalmente ó mozo que conducia a estación do ferrocarril, pro cando iba a entrar n'ela dous policías detiveronna decindo que estaba presa e que tiña que volver co eles diante do Gobernador.      Non lle valeron choros nin protestar da sua inocencia e tivo que rendirse ó mandato dos impasibles polizontes, que lle fixeron perder o viaxe, e a sua desesperación maor era non adiviñar o motivo d'aquel feito qu'ela xuzgaba unha equivocación ou unha calunia.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega