O monumento
civil máis representativo da nosa Idade Media é a torre de Guimarei;
da importancia da torre e da casa señorial que Ile deu orixe cóntanos
Pedro Varela, na súa inmortal obra La Estrada 1923:
"De Ia casa de Villar de Payo Muñiz en
Corneira, Arciprestazgo de Barcala, era el ilustre señor D. Melchor
Mosquera de Sotomayor Villar y Pimentel, Señor de Ia Casa de
Guimarey, del Coto del Viso y Cruz de Merza, Administrador General
por su Majestad de Ia Real fábrica de Salinas de Galicia, Mayordomo
más antiguo que fué del Serenísimo D. Juan de Austria. El mismo D.
Melchor, en Diciembre de 1692, otorgó carta foral, titulándose dueño
y señor de Ia Torre de Guimarey, Coto y jurisdicción del Viso. Aún se
conservan en el escudo colocado sobre Ia puerta principal, dos
inscripciones que dicen: Villar. En tiempos antiguos, aquella mansión
señorial debió ser muy importante, a juzgar por los vestigios de
extensas edificaciones que se ven sobre el terreno. Cuéntase que todo
ello lo incendió Pedro Madruga, en una de sus correrías, con el afán
de que sólo quedase en Galicia su casa de Sotomayor, para servir de
residencia real (...) Molina, célebre escritor de asunto gallegos,
asegura que los Hermandinos derribaron varias fortalezas, y puede
ser una de ellas Ia de Guimarey. La edificación o casa actual es
relativamente moderna, muy sólida, de planta baja y techos abovedados
con piedra labrada. La torre, aún cuando carece de techo, se conserva
bastante bien, debido a Ia materialidad de su construcción de sillería
al exterior, y muros de siete cuartas de grueso; Ia base es un rectángulo
(...) y Ia altura unos 15 metros; tiene aspilleras por todos lados, y en
Ia parte superior, en cada ángulo, Ia figura de un cañón en piedras
salientes (...) La casa y finca que rodea, están dedicadas hoy (ano
1923) a Estación Agronómica, y pertenecen al Marqués de Aranda y de
Guimarey, Señor de Rubianes, que posee otras fincas y cobra foros en el
contorno..."
O profesor, membro do Seminario de Estudos
Galegos e Cronista Xeral de Galicia, don Antonio Fraguas y Fraguas que
exerce dende 1933 como catedrático no instituto elemental da Estrada,
escribe sobre a torre:
"Hai algunha torre transformada en
parador, outras en museo co que eu soñei un día dándolle canto
atoparamos nos castros onde fixemos pequenas catas. Aquelo foi un soño
e a torre era lugar dunha granxa que un día visitamos o profesor
Mosquera Caramelo e mais eu cun grupo de alumnos. Bueno, os soños non
son mais que iso, soños; pero quén sabe se outro día alguén soña ao
redor da Torre de Guimarei".
Outro grande estudioso da nosa terra, o insigne
doutor don Manuel Reimóndez Portela, opinaba sobre o estado da torre:
"Es lamentable que se encuentre en una
situación deplorable, está claro que debiera ser patrimonio estradense
para repararla y conservarla dándole un uso adecuado para con ello
evitar su total desaparición."
Esta torre, verdadeira Terra Única, é parte
do noso pasado, da nosa memoria colectiva, do noso patrimonio histórico
e artístico, do escudo do noso Concello ... A súa defensa e
conservación é, debe ser, obriga de todos. ¡Ogallá!, neste ano Santo
de 1999, o sentido e a sensibilidade leven a facer as xestións
oportunas e a xuntar os marabedís necesarios para restaurar o monumento
civil máis representativo da nosa Idade Media.
|