Cantigas de escarnho e maldizer

Páxina Anterior

Parte nº 2

Páxina Seguinte

escarnio002.html


AFONSO LÓPEZ DE BAIÁN [B 1471 / V 1081]

En Arouca üa casa faría;
atant'hei gran sabor de a fazer,
que jamais custa non recearía
nen ar daría ren por meu haver,
ca hei pedreiros e pedra e cal;
e desta casa non mi mingua al
senón madeira nova, que quería.

E quen mi a desse, sempr'o serviría,
ca mi faría i mui gran prazer
de mi fazer madeira nova haver,
en que lavrass'üa peça do día,
e pois ir logo a casa madeirar
e telhá-la; e, pois que a telhar,
dormir en ela de noit'e de día.

E, meus amigos, par Santa María,
se madeira nova podess'haver,
logu'esta casa iría fazer
e cobrí-la; e descobrí-la-ía
e revolvé-la, se fosse mester;
e se mi a mí a abadessa der
madeira nova, esto lhi faría.



AFONSO MÉNDEZ DE BESTEIROS [B 1558]

Don Foão, que eu sei que ha preço de livão,
vedes que fez ena guerra (daquesto soo certão):
sol que viu os genetes, come boi que fer tavão,
     sacudiu-se e revolveu-se, al-
     -çou rab'e foi sa vía a Portugal.

Don Foão, que eu sei que ha preço de ligeiro,
vedes que fez ena guerra (daquesto son verdadeiro):
sol que viu os genetes, come bezerro tenreiro,
     sacudiu-se e revolveu-se, al-
     -çou rab'e foi sa vía a Portugal.

Don Foão, que eu sei que ha prez de liveldade,
vedes que fez ena guerra (sabede-o por verdade):
sol que viu os genetes, come can que sal de grade,
     sacudiu-se e revolveu-se, al-
     -çou rab'e foi sa vía a Portugal.



AFONSO SÁNCHEZ [B 415 / V 26]

Conhocedes a donzela
por que trobei, que havía
nome Dona Biringela?
Vedes camanha perfía
e cousa tan desguisada:
des que ora foi casada,
chaman-lhe Dona María.

D'al and'ora máis nojado,
se Deus me de mal defenda:
estand'ora segurado
un, que maa morte prenda
e o Demo cedo tome,
quis-la chamar per seu nome
e chamou-lhe Dona Ousenda.

Pero se ten por fremosa
máis que s'ela, por Deus, pode,
pola Virgen gloriosa,
un home que fede a bode
e cedo seja na forca,
estand'a cerrar-lhe a boca,
chamou-lhe Dona Gondrode.

E par Deus, o poderoso,
que fez esta senhor minha,
d'al and'ora máis nojoso:
do demo düa meninha,
que aquel homen de Çamora,
u lhe quis chamar senhora,
chamou-lhe Dona Gontinha.



AFONSO SOÁREZ SARRAÇA [B 1622 / V 1155-1156)

Porén Tareija Lópiz non quer Pero Marinho:
pero x'el é mancebo, quer-x'ela máis meninho.

Non casará con ele nen polos seus dinheiros;
e esto saben donas e saben cavaleiros,
ca dos escarmentados se fazen máis ardeiros.
Porén Tareija Lópiz non quer Pero Marinho:
pero x'el é mancebo, quer-x'ela máis meninho.

Non casará con ele, pola cobrir d'alfolas,
nen polos seus dinheiros velhos, que ten nas olas;
o que perdeu nos alhos quer cobrar nas cebolas.
Porén Tareija Lópiz non quer Pero Marinho:
pero x'el é mancebo, quer-x'ela máis meninho.

Non casará con ele por ouro nen por prata,
nen por panos de seda, quant'é por escarlata,
ca dona de capelo de todo mal se cata.
Porén Tareija Lópiz non quer Pero Marinho:
pero x'el é mancebo, quer-x'ela máis meninho.



AIRAS NÚNEZ [B 871 / V 455]

Porque no mundo mengou a verdade,
punhei un día de a ir buscar;
e, u por ela fui a preguntar,
disseron todos: «Alhur la buscade,
ca de tal guisa se foi a perder,
que non podemos én novas haver
nen ja non anda na irmaidade».

Nos moesteiros dos frades regrados
a demandei, e disseron-m'assí:
«Non busquedes vós a verdad'aquí,
ca muitos anos havemos passados
que non morou nosco, per bõa fe,
..................................................
e d'al havemos maiores coidados».

E en Cístel, u verdade soía
sempre morar, disseron-me que non
morava i, havía gran sazón,
nen frade d'i ja a non conhocía,
nen o abade outrossí no estar
sol non quería que foss'i pousar;
e anda ja fora da abadía.

En Santiago, seend'albergado
en mia pousada, chegaron romeus.
Preguntei-os e disseron: «Par Deus,
muito levade-lo caminh'errado,
ca, se verdade quiserdes achar,
outro caminho convén a buscar,
ca non saben aquí dela mandado».



AIRAS NÚNEZ [B 883 / V 466]

Desfiar enviaron ora de Tudela
filhos de Don Fernando a el-rei de Castela.
E disse el-rei logo: «Ide alá, Don Vela,
desfiade e mostrade por min esta razón:
     se quiseren, por cambio do reino de León,
     filhen por én Navarra ou o reino d'Arangón.

Aínda lhes fazede outra preitesía:
dar-lhes-hei por cambio quanto hei en Lombardía,
e aquesto lhes faço por partir perfía;
e faço gran dereito, ca meus sobrinhos son:
     se quiseren, por cambio do reino de León,
     filhen por én Navarra ou o reino d'Arangón.

E veed'ora, amigos, se prend'eu engano!
E fazede de guisa que seja sen meu dano;
se quiseren trégoa, dade-lha por un ano;
outorgo-a por min, e por eles Don Gastón:
     se quiseren, por cambio do reino de León,
     filhen por én Navarra ou o reino d'Arangón.



AIRAS PÉREZ VUITORÓN [B 1472 / V 1083]

Don Estévão achei noutro día
mui sanhudo depos un seu hom'ir,
e sol non lhi pod'un passo fogir:
aquel seu home depos que el ía,
e filhó-o i pelo cabeçón
e feriu-o mui mal dun gran bastón
que na outra mão destra tragía.

E Don Estévão assí dizía
a nós, que lho non leixamos ferir
máis: «Quero-vos eu ora descobrir
com'este vilão migo vivía:
máis era eu seu ca era el meu,
e muit'andava máis en pós el eu
ca el pós mí, pero xi m'el quería».

E o vilão entón respondía
como agora podedes oír:
«Mui gran mal fazedes en consentir
a est'hom'o torto que mi fazía;
ca, de-lo día en que o eu usei,
sempr'a gran coita deante lh'andei,
e el sempre deante me metía.

E veed'ora, por Santa María,
se hei poder de co'el máis guarir,
ca me non poss'un día del partir
de mi dar golpe, de que morrería,
dun gran pao que achou non sei u;
e, pois s'assanha, non cata per u
feira con ele, sol que lh'home desvía.



AIRAS PÉREZ VUITORÓN [B 1475 / V 1086]

Don Bernaldo, por que non entendedes
camanh'escarnho vos fazen aquí?,
ca nunca máis escarnid'home vi
ca vós andades aquí, u vivedes;
ca escarnh'é pera mui bon segrel
a que x'assí van foder a molher,
com'a vós foden esta que tragedes.

E, Don Bernaldo, se o non sabedes,
quero-vos eu dizer quant'end'oí:
molher tragedes, com'eu aprendí,
que vos foden, e de que ficaredes
con mal escarnho, se vos emprenhar
dalgún rapaz e vos depois leixar
filho doutro, que por vosso criedes.

Mais semelha-xe-nos que vós queredes
que xi vos fodan a molher assí,
ca, senón, fugiriades d'alí
d'u vo-la foden, Don Bernal; e vedes:
non é maravilha de xi vos foder
a molher, mais foden-vos do haver,
ca xi vos foden mal de quant'havedes.



AIRAS PÉREZ VUITORÓN [B 1476 / V 1087]

Pois que Don Gómez cura querría
con boas aves ante prender mal
ca ben con outras, non lhi dé Deus al
ergu'estes corvos, per que s'el fía;
e, con qual corv'el soubess'escolher,
o leixasse mal andante seer
Deus, ca depois en ben tornaría.

Com'el sabe ben d'agoiraría,
se houvesse bon corvo carnaçal
ou cornelha ou aguia caudal
atal qual xe Don Gómez oía;
e con tal lhi leixasse Deus perder
a herdade, o corp'e o haver,
ca todo x'el depois cobraría.

E pois sab'el tod'alegoría
d'agoiro, quando da sa casa sal,
se houvess'el üa cornelha tal
qual xa Don Gómez consinaría,
con atal viss'el a casa arder
e lhi leixasse Deus morte prender
sen confissón, ca pois s'ar porría;

e con bon corvo, foss'el pois caer
eno infern'e ficass'en poder
do diaboo, ca pois s'ar porría.



AIRAS PÉREZ VUITORÓN [B 1477 / V 1088]

A lealdade do Bezerra pela Beira muito anda:
ben é que a nostra vendamos, pois que no-lo Papa manda.

Non ten Sueiro Bezerra que tort'é en vender Monsanto,
ca diz que nunca Deus diss'a San Pedro máis de tanto:
«Quen tu legares en terra erit ligatum in celo»;
por én diz ca non é torto de vender hom'o castelo.

E por én diz que non fez torto o que vendeu Marialva,
ca lhe diss'o arcebispo un vesso per que se salva:
«Estote fortes in bello et pugnate cum serpente»;
por én diz que non é torto quen faz traiçón e mente.

O que vendeu Leirea muito ten que fez dereito,
ca fez mandado do Papa e confirmou-lh'o Esleito:
«Super istud caput meum et super ista mea capa,
dade o castelo ao Conde, pois vo-lo manda o Papa».

O que vendeu Faría por remiír seus pecados,
se máis tevesse, máis daría; e disseron dous prelados:
«Tu autem, Domine, dimitte aquel que se cofonde;
ben esmolou en sa vida quen deu Santarén ao Conde».

Ofereceu Martín Díaz aa cruz, que os cofonde,
Covilhãa, e Pero Díaz Sortelha; e diss'o Conde:
«Centuplum accipiatis de mão do Padre Santo».
Diz Fernan Diaz: «Ben m'éste, porque oferí Monsanto».

Ofereceu Trancoso ao Conde Roí Bezerro;
falou entón Don Soeiro por sacar seu filho d'erro:
«Non potest filia mea sine patre suo facere quidquam:
salvos son os traedores, pois ben hisopados fican!».

O que ofereceu Sintra fez come bon cavaleiro,
e disso-lh'i o legado log'un vesso do Salteiro:
«Sagitte potentis acute -e foi i ben acordado-:
melhor é de seer traedor ca morrer escomungado».

E quando o Conde ao castelo chegou de Celorico,
Pachequ'entón o cuitelo tirou; e disse-lh'un bispo:
«Mitte gladium in vagina, con el non nos empeescas».
Diz Pacheco: «Alhur, Conde, peede u vos digan: Crescas!».

Mal disse Don Airas Soga üa velha noutro día;
disse-lhi Pero Soárez un vesso per clerizía:
«Non vetula bonbatricon scandit confusio ficum;
non foi Soeiro Bezerra alcaide de Celorico».

Salvos son os traedores quantos os castelos deron;
mostraron-lhi en escrito que foi ben quanto fezeron,
super ignem eternum et ad unitatis opem:
salvo é quen trae castelo, a preito que o hisopen!



AIRAS PÉREZ VUITORÓN [B 1479 / V 1090]

Fernan Díaz é aquí, como vistes,
e anda en preito de se casar;
mais non pod'o casamento chegar
d'home (o sei eu, que sabe com'é);
e, por haver casament', a la fe,
d'home nunca vós tan gran coita vistes.

E por end'anda vestid'e loução
e diz que morre por outra molher;
mais este casamento que el quer,
d'home o sei eu que lho non darán;
e por este casamento del, de pran,
d'home atal coita nunca viu cristão.

Ca d'Estorga ata San Fagundo
don'á que ha de Don Fernando torto,
ca por outro casamento anda morto
d'home (o sei eu, que o sabe ja);
e se este casament'el non ha
d'hom'atal coita nunca foi no mundo.



AIRAS PÉREZ VUITORÓN [B 1481 / V 1092]

Joán Soárez, pero vós tëedes
que trobades en esta terra ben,
quero-vos en conselhar üa ren:
aquí fazed'esso que ben sabedes,
ca aquí teen vós por sabedor
de trobar; mais nós trobamos melhor
e ben entendemos com'o fazedes.

E se vós de trobar sabor havedes,
aquí trobade (faredes i sén)
e non trobedes cabo Santarén,
con esses juizes que vós queredes,
ca ben trobamos d'escarnh'e d'amor;
mais se havedes de trobar sabor,
Martín Alvel'é aquí con que trobedes.

E por travar no que non conhocedes
non dariamos nós nada por én,
ca vos direi or'o que vos avén
en estes juízes que vós dizedes:
cantar julgamos de bon trobador,
mais cantar d'ama nen de tecedor
nunca julgamos: vó-lo saberedes.



AIRAS PÉREZ VUITORÓN [B 1483 / V 1094]

Don Martín Galo ést'acustumado
de lhi daren algo todos de grado;
e dizen que é ben empregado,
sol que podessen acalantá-lo.
     Ben mereç'algo Don Martín Galo,
     quando quiser cantar, por leixá-lo...

Ben entend'ele com'agravece
e, por dar-lh'algo, non o gradece,
ca ele ten que mai-lo merece
ca o mereç'a senhor vassalo.
     Ben mereç'algo Don Martín Galo,
     quando quiser cantar, por leixá-lo...

Páxina Anterior

Ir ao índice de Páxinas

Páxina Seguinte


logoDeputación logoBVG © 2006 Biblioteca Virtual Galega