BVG     Atrás    Índice de Páxinas

CAPITULO VIII CRÍTICAS AMISTOSAS E CONSTRUCTIVAS

     Na terraza do Café España non había novidades. De pé xunto á nosa mesa, Zhivago seguía irresoluto e dando mostras de nerviosismo.
     -¡Pobre mesa! -berroulle Plastiras perfidamente.
     Pero logo, arrepentido quizais de levar máis ansiedade ao ánimo xa abondo conturbado de Zhivago, o propio Plastiras tranquilizouno:
     -Non, o Barbas cumpre. Se dice que cha lleva, lévacha.
     Foi quizais animado por aquelas palabras polo que Zhivago se decidiu a entrar no café. De alí a pouco, saía co rostro alixeirado, liberado de dúbidas, mesmo cun rictus heroico.
     -Acepté la condición -anunciounos.
     Total, agregou, a el todo o que fose andar...
     -¿Que condición? -preguntáronlle os meus compañeiros de cervexa.
     O Barbas quería que Zhivago o acompañase aquela noite. Quería que fose con el. Tal era a condición.
     E Zhivago levou o índice á cabeza para indicármonos que o Barbas tiña un tornillo de menos.
     -A ver un "platillo volante".
     O Barbas aseguraba, segundo nos foi contando Zhivago, que todas aquelas noites un "platillo volante" viña pousarse puntualmente preto da súa casa, aló por Sanmamede.
     -Yo le dije que voy con él -dixo Zhivago desdeñosamente.
     ¡A el tanto lle tiña!, exclamou. Se soamente se trataba de dar un paseo....
     Mais, a continuación, Zhivago, de maneira brusca e como por sorpresa, empezou unha diatriba, non só en contra dos "platillos volantes", senón tamén en contra de todo tipo de supersticións populares e da incultura xeral do país. Todo iso dos "platillos volantes" non eran máis que lendas, dicía.
     -Leyendas para analfabetos.
     Lendas, sostiña, como a da Santa Compaña, coma os nubeiros, como as meigas e meigallos, coma o mal de ollo, como aquela fantasma que vagaba de noite pola estrada causando espanto en moitas leguas á redonda, e logo resultou ser un garda civil xubilado que saía, despois de cear, de paseo, cuberto cunha gabardina branca. Algúns mesmo o confundiran coa propia Santa Compaña. Lendas que se nutrían da ignorancia dunhas xentes que aínda non entraron no umbral da civilización.
     Zhivago estaba embalado de novo, e non tiña trazas de poñer término á súa violenta perorata; pero, tamén de maneira totalmente inesperada, Plastiras freouno en seco:
     -¡Ti non fales, Zhivago! ¡Ti non podes falar! ¡Que fuches consultarte cun menciñeiro!
     Zhivago tratou de reaccionar.
     -Bueno, ¿y eso qué? -preguntaba, encolléndose de ombros repetidamente, como se a súa visita ao curandeiro non tivese nada que ver co que el estaba dicindo antes.
     Pero víase que se sentía como supetamente desarmado, e sen ningunha razón convincente que alegar na súa defensa. Así que, en vista de que non se lle ocorría ningunha outra saída, optou, despois de consultar o seu vello reloxio de peto, pola saída física de marchar.
     -Me voy -anunciou.
     Pero Plastiras teimou no seu ataque.
     -¡O que non queres é oír!
     Cando xa Zhivago se alonxaba, dixo Plastiras:
     -¡Menudo zorro! Cando non lle convén oír, vaise.
     Logo, volveuse cara a min para preguntarme:
     -¿Non sabes a historia?
     Naturalmente, díxenlle que non.
     -¡Ah!, pois voucha contar, que é unha historia moi boa. Unha noite saía Zhivago do Ateneo con Merdaseca... ¿Coñeces o Ateneo?
     Contesteille que, anque nunca estivera nel, sabía o que era.
     -Pero a Merdaseca si que non o coñeces: mellor para ti; non perdes nada. É o conserxe, o barman do Ateneo. Pois, cando saían do Ateneo -continuou Plastiras-, viron un leirón enorme metido nun cubo da varredura, que estaba cheo.
     Merdaseca, rapidamente, colleu unha vasoira e púxoa enriba do leirón, premendo con tódalas súas forzas para esmagalo contra o fondo do cubo, continuou Plastiras.
     -Cando pensou que xa debía de estar máis que esmagado, saca a escoba do cubo, e cal non sería a súa sorpresa, cando ve que o leirón sube todo astuto na escoba, ben agarrado cos dentes ás pallas da escoba, e logo, axilísimo, déixase caer non chan para fuxir.
     Zhivago, histérico (foi o calificativo de Plastiras), coidando que o leirón se ía volver contra el, quixo darlle unha patada, pero con tan mala sorte que, en vez de acertar co leirón, pegou co pe nunha das columnas da entrada.
     -Debeu de levar un golpe forte no dedo, porque non podía andar. Pero o caso foi que non quixo consultar con ningún médico. Médicos, nada. Pero ¿sabes con quen acabou consultándose?
     Eu puxen un xesto interrogante.
     -Pois co menciñeiro de Vilar -informoume Plastiras, como dicíndome: ¿Con quen se non?-. ¿Non tes oído falar del?
     Era moi famoso, e non só por aquela zona. Tamén lle viñan clientes de outras provincias, mesmo de Madrid. As colas para a súa consulta duraban día e noite. Había quen facía negocio vendendo postos na cola por mil pesetas ou máis. Tamén lle atribuían, ao menciñeiro, poderes telepáticos. E dicir, enfermos incapacitados para se mover do leito quedaban aliviados con só as palabras que o menciñeiro lles dirixía aos familiares que os substituían na consulta. Curiosamente, empezara a exercer xa de vello.
     -Din que o aprendeu todo dun libro que lle trouxeron de Cuba.
     O caso era, pois, insistía Plastiras, que tamén Zhivago acudira ao menciñeiro de Vilar e deixara que este lle dera un tirón no dedo lesionado do seu pé para poñelo ben.
     -Así que xa ves. Tanto falar da incultura xeral, e resulta que el é cliente dun menciñeiro.
     Despois, confesou Plastiras, ríndose del mesmo:
     -Eu tamén o son, pero eu xa non presumo de culto.
     Lier empezou a rir tamén.
     -Ti non rías -avisouno Plastiras-, que tamén podo contar a túa visita.
     Entón as risas de Lier e Plastiras redobráronse.
     Pero Plastiras volveu a Zhivago.
     -Eu non lle paso unha. Téñoo frito. O outro día estaba presumindo no Ateneo do moito latín que estudiara, porque esta temporada deulle polo latín, está protestando sempre porque hoxe non se estudia latín. Entón fun eu e díxenlle: Moi ben, pois imos ver, se tanto latín sabes, declina rosa-rosae. Non sei que disculpa puxo, o caso é que non foi capaz. Eu, para fastidialo, reciteille a declinación enteira, itoda enteira!, rosa, rosae, rosae, rosam, rosa, rosa; plural, rosae, rosarum, rosis, rosas, rosae, rosis. Despois, para amolalo aínda máis, reciteille completa a escala de Mohs: Talco laminar, yeso cristalizado, calcita, fluorita, apatita, ortosa, cuarzo, topacio, corindón y diamante.
     E Plastiras rematou confesando:
     -Isto é o único que eu recordo do bacharelato.
     Logo, adoptou unha actitude máis ecuánime para dicir:
     -Eu non digo que Zhivago non teña razón moitas veces. E moi intelixente, e le moito, e ten ideas acertadas; estou disposto a recoñecelo. Pero tamén ten moito conto. Ademais, é o individuo máis agarrado de todo o "pueblo". ¿Va que non te invitou a nada en toda a tarde? -preguntoume.
     -Niso tes razón -asentiu Lier-. Boa pesona, éo; pero, agarrados para o diñeiro, poucos hai coma el.
     -Ademais, ten moita gracia: presume de non ter na casa nin televisión, nin braseiro, nin estufas -seguiu Plastiras-. Pero no Ateneo fártase de ver televisión. E no Ateneo é onde pasa tódalas tardes e parte das noites do verán e do inverno. Porque, en inverno, alí si que hai calefacción, e ben boa.
     -Así que a que ten que pasar sen televisión nin braseiro é a muller -dixen eu.
     Pero Lier, agora, disentiu:
     -A muller para pouco na casa. Anda sempre polas casas das amigas.
     -Fai ben -aplaudiuna Plastiras-. El debe de levarlle máis de trinta anos. Trátaa coma a unha criada.
     Plastiras e Lier contáronme que Anuncia era filla da señora, algo parente de Zhivago, propietaria da casa na que este parara ao instalarse na Vila. Ao morrer a señora, Zhivago casara con Anuncia, para poder seguir dispoñendo de cociñeira propia.
     -¿Non che digo que é un zorro? -concluíu Plastiras.
     E Lier emitiu -suavemente- unha definición de Zhivago que me sorprendeu polo redonda que lle saíu:
     -Vén sendo un casado sen fillos que aínda conserva as manías de solteirón.

CAPITULO IX UN FORASTEIRO FAMILIAR

     Fixeime en que os tres tiñamos os vasos de cervexa case cheos aínda. Lier asombrouse en voz alta do moito que xa se acortaran os días. O verán fora pésimo e agora, como quen dicía, estabamos xa ás portas do inverno. Xa non quedaban vencellos. Varias semanas atrás, o ceo da Vila, nas derradeiras horas da tarde, enchíase de vencellos, que piaban voando coma frechas, especialmente arredor do campanario da igrexa, cruzándose uns cos outros vertixinosamente, como tolos de euforia. Despois, Lier e Plastiras falaron de algún asunto local que a min non me interesaba demasiado. Mais aquela fase de monotonía acabou ao arribar supetamente á nosa mesa un novo personaxe.
     ¡Boas tardes, señores!, saudounos sonoramente en castelán.
     -¡ Hola, Nestor ! -contestáronlle .
     Podía ter, polo aspecto, arredor dos sesenta. Era delgado; parecía áxil aínda. Ía pulcramente vestido, con discreto traxe fresco e branquísima camisa co colo desabotoado, e calzaba zapatos marróns de lustre recente. Pálido, de ollos un tanto afundidos nas cuncas, negras cellas espesas, expresión enérxica e reconcentrada, case calvo, coma Lier, tiña, en conxunto, e en medio do ambiente circundante, aire de forasteiro; pero Lier e mais Plastiras saudárono como a un conveciño máis, como a alguén perfectamente coñecido, unha presencia familiar, pero que aparece e desaparece constantemente.
     -¿De onde ves hoxe? -preguntoulle Plastiras.
     Contestou que de Mallorca, pasando por Málaga, e logo a Madrid, todo isto en avión ; e de Madrid á Vila en coche, conducindo sen unha soa parada.
     -Como ves, unha boa ración de viaxe, así que estou verdadeiramente mallado; teño todo o corpo mallado.
     A súa voz soaba un tanto aguda, pero limpa e grata; expresábase con forza, con ledicia, con nerviosa vitalidade, insistindo con frecuencia na mesma idea. Víase que estaba totalmente afeito a falar en castelán, mais tamén disposto a facelo en galego cando, como agora, se dirixían a él en galego.
     Funlle presentado. Cando oíu o meu nome, preguntoume:
     -¿Eres algo de...?
     Confirmeille que era, en efecto, sobriño de aquel señor.
     E Nestor expresou a súa satisfacción por este parentesco. Foran grandes amigos, dixo referíndose ao meu tío.
     Lier preguntoulle se non quería tomar unha cervexa.
     -Non tomo nada -contestou rotundamente.
     Pouco despois, cando xa estabamos todos de novo serenados e volvera caer sobre nós unha doce monotonía, logo da relativa axitación dos saúdos e da presentación subseguinte á chegada de Nestor, este queixouse duramente do tráfico.
     Aquela estrada convertérase nunha tortura; era un verdadeiro tormento chino, comentou.
     Certamente, érao. Non había só un tránsito continuo de coches e camións (sobre todo coches), senón que, ademais, de vez en cando pasaban motos sen silenciador, cabalgadas por rapaces de alma asasina que quixeran poder furar fisicamente, e non só mentalmente, por medio do ruído, as cabezas circundantes. Realmente, en vista de aquel tráfico, eu non estaba seguro de ter acertado cando lle suxerín a Zhivago a idea de agardar na acera, en vez de permanecer dentro do café.
     Nestor rememorou a euforia de quince ou vinte anos atrás, cando había persoas que pasaban as tardes alí, naquela mesma mesa, contando entusiasmados os coches que pasaban. ¡Un coche por minuto!, chegaron a exclamar unha tarde, rendidos de admiración diante de tal escalada do progreso.
     -En cambio, hoxe dirían con alivio: ¡Un minuto sen pasar un coche!
     Pero, a pesar do ruído do tráfico, podiamos sentir as risadas que, no interior do café, emitían os acompañantes do Barbas -parecíame que o Barbas non participaba nelas. Ata o punto de que Lier comentou, ollando para Plastiras:
     -¡Que risa máis contaxiosa tenche o Muíños!
     De alí a pouco, os catro amigos abandonaban o café e pasaban por xunto da nosa mesa. Lier díxolle ao Barbas:
     -¿Seica tedes un ovni por Sanmamede?
     O Barbas parouse; mirou para Lier con xesto de noxo.
     -¡Nada de ovnis! -negou, por fin, con enerxía, como se aquela palabra lle parecese insultante. E logro agregou, agora con ton case de honesta e inxenua sinceridade:      -Un "platillo volante" como é debido. Con tódolos requisitos. Un "platillo volante" perfecto.
     Pronunciou estas palabras como volcándose nelas, case como un iluminado.
     E finalmente, poñéndose aínda máis serio, afirmou:
     -E se pensas que o digo de coña, estás equivocado.
     No intre aquel ocorreu que pasaron de novo, pola acera de enfronte, a certa distancia, os tres rapaces da tenda de xunta ao River Club. Andaban como perdidos, como perseguindo algo sen saber onde buscalo, como animais engaiolados tratando de atopar unha saída.
     -¡Andan atrás túa outra vez! -díxolle Plastiras a Cabude.
     Pero non foi Cabude, senón o Barbas, o que falou novamente. Quedara ollando fixamente para o trío da tenda, e dixo:
     -O que máis me molesta son eses pantalóns... ¿Como se chaman? Vaqueiros, ¿non se chaman vaqueiros? A min, que se droguen todo canto queiran, paréceme moi ben. Pero ¿por que han de levar todos a merda esa dos vaqueiros? ¿Ou é que eles son vaqueiros? Non son vaqueiros, ¿verdade? Pois se non son vaqueiros, ¿por que van levar pantalóns vaqueiros?
     De repente, Nestor, que estivera por uns minutos como ausente, como totalmente abstraído, retornou á realidade inmediata para preguntarlle a Cabude:
     -A propósito, ¿non veu agora, no coche de liña, unha rapaza duns dezasete anos? Máis ou menos, dezasete anos, creo.
     Tampouco agora Cabude falou : adiantóuselle outra vez o Barbas, case interrompendo a Nestor:
     -¿De pelo color palla, que non fai máis que fumar tabaco rubio, de pantalón vaqueiro?
     -Pois pode ser -admitiu Nestor.
     -Nada, esa non veu -sentenciou o Barbas.
     Os tres amigos do Barbas, especialmente Muíños, o cobrador do coche de liña, que era, claro é, o alto, o de camisa arremangada, non podía agora conter a risa.
     Nestor non comprendía nada; nós tampouco. O Barbas remachou a súa sentencia:
     -Esa non veu. Podes estar seguro, que esa aínda non veu.
     Nestor encolleuse de ombros. Non pediu máis explicacións. E cando os tres amigos se alonxaban definitivamente do café, todos, menos o Barbas, ríndose ás gargalladas, Nestor informounos:
     -É unha sobriña da miña muller..
     Non se lembraba moi ben, dixo, pero tiña idea de que ía chegar aquela tarde no coche de liña, para pasar uns días nunha tenda de campaña cuns amigos. Os amigos xa estaban, parecíalle que xa estaban.
     -Pero pode ser que eu entendese mal -admitiu Nestor.
     -Hai unha tenda de campaña montada xunta ao River Club. ¿Non será esa? -preguntoulle Lier, con ton de sabio comprensivo que quere axudar a un ignorante.
     Nestor volveu encollerse de ombros.
     -Pois non o sei, pois será -dixo.
     -Alí é bo sitio -observou Lier-. Porque, ademais, poden contar cos servicios do River Club, que sempre é ventaxoso. ¿Non comprendes? -seguía dirixíndose a Nestor-. Porque, aínda que o River Club non estea aberto, os servicios sempre poderán usarse.
     Eu estaba admirado da facilidade con que Lier cambiara de actitude ao se referir aos campistas do River Club. Agora non lle quedaba nada da ironía ou da retranca con que antes abordara este asunto. Polo menos, aparentemente.
     -Pois non sei -repetiu Nestor, sen enteirarse moito do que Lier acababa de dicirlle-. Pois, ao mellor, non veu. Verdadeiramente, non parecía demasiado preocupado pola sorte da sobriña da súa muller. -Pois se non veu, quedan desemparellados -comentou Plastiras finalmente.

© 2006 Biblioteca Virtual Galega