m1valladaresmajina012.html
Como
os labradores n'as aldeas coidanse pouco d'os correos, e como
Bieito e Felis non contaban con que Majina e Ermelio lles
escribisen, nada souperon d'eles hasta que, chegando a feira de
Lestedo un vinteseis, de Junio de mil oitocentos sesenta e catro,
díjolles certo conocido:
Ide, se querés á Ulla, que n'a
estafeta tendes cada un sua carta.
Non vejo quen poida escribirme á
min contestou Bieito.
Nin eu á min repuso Felis.
O que vos podo asegurar añadeu
o conocido, e que tiven-as alí n'a mau e ambas traguen marca de
Madril n'as cubertas.
¡Ah, carásio! exclamou Felis,
dando n'o chao un golpe co-a aguillada e dirigindos'a Bieito.
¿Va que son os rapace-l-os qu'escriben?
¿Qué rapaces?
Majina e Ermelio.
¿Qu'han de ser?
Non son outros ¡Oh, malpocados!
Pois estonces eu mesmo vou mañan
á tirar d'a estafeta as duas cartas e veremo-l-o que nos din.
J'o sabés, dijo o conocido e
así hastra a feira, que quero ver se merco unha vaca.
Hastra a feira logo e graceas contestaron os d'as cartas.
A Dios que as merece replicou o
outro.
E botou pra a feira.
Bieito, o dia siguente, foi de
madrugada a Ulla e tirou d'alí as duas cartas. Eran, n'afeuto,
d'Ermelio e de Majina; a d'esta pra Felis, e a d'aquel pra Bieito
que, saido apenas d'a estafeta, abreu a sua, leu-na tres ou catro
veces po-l-o camiño, e decia:
"Sr. BENITO CARPAZA.
Madrid
1º de Abril de 1864.
Amigo mio: No soy ingrato, ni
quiero que de tal me tache persona alguna, y así tengo hoy el
gusto de escribirle á fin de saber cómo siguen V. y la tia
Ruperta, á quien saludo. Yo, educándome, cual un príncipe, en
un colegio, gracias á la bondad de mi padrino, mas sin olvidar,
no obstante, que ahí nací, que en el cementerio de esa
parroquia existen las cenizas de mis queridos padres, por cuyas
almas se servirá rogar á Dios, y que en ese escondido rincon
donde se deslizó mi infancia tengo lo poco que heredé de
aquellos. Procure V. conservármelo en buen estado por si algun
dia lo necesito, y dígame lo que poco más ó ménos valdrá al
año en renta líquida, segun su conciencia.
Recuerdos afectuosos a la parienta,
y V., si en algo me contempla útil, mande á su reconocido
seguro servidor
ERMELIO.
P. D. El sobre para cuando pueda
contestarme, al Sr. D. Salvio, mi padrino."
Chegado a casa de Felis,
doull'inmediatamente a outra; subiron o sobrado ambos, e
sentandose n'os peares d'a ventana, leu Bieito en alta vos de
punta á cabo a que ll'escribia Ermelio a Felis: logo abreu a sua
e leu d'a misma maneira o siguente:
"Sr. D. FÉLIX CHAPARRO.
Madrid
1º de Abril de 1864.
Muy señor mio: Colocada por mi
generoso protector en un colegio de educacion, donde, sin nada
faltarme, sirvo á Dios y aprendo mucho, pensando há tiempo en
escribir á V. noticiándole esto mismo, á la vez que mi
interés por su salud y la de su esposa, satisfago hoy con el
mayor gusto este interés; pues siquiera acaso nos hubiésemos
separado para siempre, siquiera estemos muy distantes y en medio
de la gran suerte con que la Providencia me favorece, no olvido,
ni olvidaré jamás, que en ese país querido de mi infancia
dejé, no sólo los mortales restos de mis buenísimos adoptivos
padres, si que tambien á V. que, huérfana, me recogió y
partió su pan conmigo. Así es que en mis oraciones ruego
diariamente al Todopoderoso por los unos y por el otro, esperando
pidan á su vez por mí, y que juntos llegaremos á vernos todos
en el cielo.
Un abrazo en mi nombre á la
señora María Rosa, y usted disponga de la que, con gratitud
cordial, es su atenta segura servidora,
MAJINA.
P. D. El sobre, caso de que V.
guste contestarme, al Sr. Marqués de Tria-Castela. Madrid."
Po-l-o visto, ese Sr. Marqués de
Tracastela e o proteutor de Majina, o qu'aqui estuvo c'o
señorito dijo Bieito apenas Felis rematou de ler.
Tal penso. ¡Vei ti agora s'a
rapaciña non fijo sorte, e se razon non tiña eu en decir
qu'aquel señor me gustára.
Cando ch'o saiba Ruperta hache de
facer cruces. Pro, ¡qué ben escribe pra muller!
Ben ja escribia acá, pro n'o
colejo prefeucionouse: di tí ¡qu'espresions mais amantes e
asentadas!
Pois eso.
Parece que naceu señora. Ja n'a
miña compañia o decrinaba. De pequeniño verás que boi terás.
Eu creo qu'anqu'espúrea ela ha de vir de boa cepa.
O principal e qu'os rapaces ten
salú e non lles falta que comer dijo Bieito, e levantándose
d'o pear en qu'estaba, añadeu:
Vaya, voume, qu'as moitas paradas
fan os dias pequenos.
Agarda, ho, qu'inda hai mais de
que falar.
Fala, pois, e fala pouco.
Alzar sin vento e parir sin
tempo, non pode ser. Falo que debemos contestar inmediatamente os
rapaces. Ja ves o atraso que ten as cartas e eles estarán con
ansea, se non din que somos uns empuliticos. Eu non quero que tal
digan, e heille de contestar a Majiniña de meu puño e letra,
mais que se ria d'os meus garabatos, que non se rirá, sabendo,
como sabe, o que sou e que n'estuven en nengun colejo.
Contestar está ben; pro millor
sería valernos d'o escolante, qu'o fin sabe algo mais que nos:
co-eso as contestacions irian n'outro orde e non terian os
rapaces de que rirse.
Cal non. Eu hei de contestar á
Majiniña de meu puño é letra, anque sea á patachan. Así
direille canto sinta o meu corazon e sin que o saiba naide mais
que tí e a miña dona.
Justamente qu'inda non lemos as
nosas donas as cartas de Madril.
Hoje mesmo ll'as leremos: mañan
teño qu'ir eu a vila e cadra ben, porque co-eso levo o meu
tinteiro de corno pra que m'o enchan ali de tinta, e merco,
ademais, papel, obrea e un franco pra a carta. O diñeiro trague
todo.
Estonces, tragues tamen outro
franco pra a miña e toma os cartos.
A volta m'os darás, ou cando nos
juntemos pra contestar, que será, se che parece, aqui n'a miña
casa pasado mañan á noite.
Verbo d'eso, nada che podo decir,
mentras non falo con Ruperta. De todos modos, poña á miña
contestacion eu, poña-a o escolante, aqui virei pasado mañan a
noite.
Mala conta. En fin, fai o que che
dea a gana. Tí sempre co-as tuas voltas.
Eu n'as vejo; pro non m'enredes
mais, qu'estou bermando e teño moito que facer. Conque, de morte
en fora, hastra o dito.
Hastra o dito logo.
E Bieito marchou co-a carta
d'Ermelio n'a faltiqueira. Felis quedouse co-a de Majina. Leu
cada un a sua a respeutiva dona, e discurridas, con seu acordo,
as oportunas contestacions, o dia mismo que Felis foi á vila,
foise Bieito a casa d'o escolante qu'en terminos pulidos estendeu
canto escrito houbera ja n'un papeliño o home de Ruperta. Firmou
este en seguida a carta, doblou-na o escolante, puxolle oblea e
sobre, segun indicaba Ermelio, e chegada a noite d'o vintenove,
correu Bieito á casa de Felis pra recolle-l-o franco, paga-l-o,
e pegarll'o á carta misma que levaba. Felis agardaba-o: tiña ja
enriba d'a tampa d'unha hucha grande d'o sobrado tinteiro, papel
e obleas; María Rosa, sua dona, queimara o candil n'o lume,
puxeralle torcida nova e provistara-o de moi ben d'aceite; unha e
outro acababan d'arreglar todo esto, cando peta Bieito á porta.
Abreulle de contado Felis, e dempois de dars'as boas noites e
saudars'entre sí os tres, dijo Felis á Bieito:
¿Escribiche e ves á po-l-o
franco, ou imos ambos á escribir?
Home, valinm'o cabo d'o
escolante, por parecell'a Ruperta qu'era asi millor, e trago
feita ja a miña carta. O que sinto e que n'a vejas, pois
empeñous'o Juncras d'o escolante en qu'habia de cerra-l-a él
mesmo.
¡Se correras como mentes! O
escolante faria o que lle mandases, ho. Quen contesta n'e él
qu'es tí. Supoño que non ch'esquencería decir á Ermelio qu'a
casiña canto dá, come-o e qu'as quicholas descopeadas rentas
contrebucions, ecetra, o que deijan non chega apenas pra a
semente...
¡Qué malicioso e mal pensado es
Felis! Tanto coma eso non ll'o digo, algo sí, qu'e forza; cada
cousa pide o seu, e sobre todo, está a concencia. Tí n'o meu
caso ¿que farías?
Felis nada contestou: amostazado un
tanto co-a jogarreta de Bieito, dijo solo pr'o seu capote:
"¡Cala, que tampouco has de ver ti a miña
contestación!" E logo, sin dirigirs'á naide, preguntou:
¿Qu'hora temos?
Tocaba n'a parroquia as nove,
cando saia eu d'a casa respondeu Bieito.
Estonces, xa vai sendo hora de
rezar. ¿Rezache?
Non ainda. Penso ir á rezar co-a
dona.
Reza e cea aquí, se qués.
Agradezo, pro quedei d'ir, e
Ruperta estará esperándome.
Pois logo toma o teu franco, que
nos imos á rezar e dempois da cea escribirei, se non m'atenta o
sono.
Agarrou Bieito o franco, pegou-no a
carta, dou á Felis o importe d'él, gardou aquela n'a
faltiqueira, e despedindose de María Rosa e d'o seu home, botou
pra fora. Felis choeu a porta, rezou co-a sua muller e cearon
ambos n'a cociña: seguidamente marcho él pr'o sobrado c'o
candil, clavou este n'a parede, e posto á escribir, mentras
María Rosa coteleaba un pouco junt'o lar, contestou á Majina
así:
"Vilanova,
Juño 29 de 1864.
Estimada Majiniña: Malegraré que
estas mal formadas letras tallen con salú. La miña y de la
muller buena á Dios graceas, pra lo que gustes mandar que lo
aremos con fina voluntá. Saberás en como recibí la tua con
atraso; pois, como con naide me correspondo, non curé del
correo, nin pude contestar antes. Saberás tamen en como pedimos
á Dios por tí, por Caitan e Inés, y en como por doce pesos se
vendeu la becerra de la vaca Teija. La de la Bermella la criamos
y tabía de gustar se la viras. María Rosa te dí que sinte
nestés más preto, pra mandarte unha carabela de zreijas de las
que tanto aquí te gustaban. Yo tamen lo sinto, porque seria quen
te las levase y porque nel colejo non te las darán. El sobre
desta irá al señor Marqués de Tracastela, segun mencargas, y
dille de miña parte que recibí por mau del señorito Salvio,
seu amigo, el dobron douro que pra min le dió y que necesidá
nabía deso. I agora, deijando ya de molestarte, recibe abrazos
de María Rosa. Dios te fade bien, miña joya, y ordena al que te
quere y ver desea
FELIS
CHAPARRO."
Rubricou, e oindo canta-l-os galos
a media noite á tempo que'él espolvorejaba barro d'a parede
sobr'a carta pra que s'enjugara, esclamou:
¡Nai que me pareu! ¡As doce ja!
María Rosa chamándo-a.
¡Ei! contestou esta dend'a
cociña.
¿Vas n'a cama?
Non. E ti ¿acabache?
Acabei. Viacá, e escoitarás.
Subeu María Rosa, espriguizouse
diant'o home, e escoitando, non sin cotelear novamente toda a
carta inserta, dijo o que Felis rematou de lerll'a:
Vaiche carpintejada.
Que podia ir millor, c'outros
prefiles e riquilorios, ja o eu sei; pro vai natural, qu'e o que
me gusta á min.
Cerra-a, pois, e vente a deitar,
qu'eu non podo mais ja c'o sono, e voum'a cama.
Deitate, si, qu'hai qu'espertar
cedo, e ver s'alguen d'a aldea vai a vila e leva esta carta o
correo.
E María Rosa baijou d'o sobrado,
ispeus'e meteuse n'a camariña. Felis cerrou a carta, puxoll'o
sobre o Marques de Tracastela, pegou ll'o franco, e fois'á
deitar tamen, dejando enriba d'a hucha a carta hasta qu'esperta
María Rosa, ó abri-l-o dia, colleu-na ali, e botada po-l-a
aldea hachou mozo qu'indo con guindas pra Santiago levou-na, e
meteu-no n'o buzon.