ESCENA 17.
Dichos.Carmela.
|
(Entra Carmela con una
bandeja de dulces, en Ia que trae un pocillo de chocolate, y con
una botella de vino. AI entrar tropieza con D. Camilo que va a
salir). |
Carmela |
Buenos días D. Camilo. |
D. Camilo |
Santos e bos, Carmela. (Dejándole paso y observándola). |
Carmela |
Pro ¿qué é eso? ¿Xa se marcha? Non pode ser sin antes tomar
algo. |
D. Camilo |
Drento de un pouco. Agora non
podo que me corre presa o falar con Ramón.
|
Carmela |
Ramón está agardando embaixo, e non ten presa. Vosté non se
vai sin tomar algo. Aquí Ile traigo chiculate feito pol-a miña
mau e us dulces qu' inda viñeron onte da dulcería. |
[p. 25]
D. Camilo |
Xa tomei chiculate antes de salir da casa. Agora non teño
voluntá de nada. |
Carmela |
(Deja Ia bandeja sobre Ia
mesa). Vaya Don Camilo, hoxe non me vai a faltar. (Le
coge por un brazo con mucha zalamería y trata de acercarlo a Ia
mesa)
|
D. Camilo |
(Ap.) ¡Que deño de rapaza! (En alta voz). Ben:
pois dácame logo un dulce. |
Carmela |
Así me gusta. (Corre a
coger Ia bandeja dejando el pocillo delante del padrino).
Tome vosté o chículate (AI Tío Mingos).
|
T. Mingos |
Boeno logo (Se pone a tomarlo). |
Carmela |
Vamos a ver, ¿cal lle gusta mais. ¿Éste? ¿Estoutro? Vaya,
tome éste que é o que mais lle gusta a Ramón (presentándole
Ia bandeja). |
D. Camilo |
Tomareino logo, porque hay
que obedecerche. ¿Tí non m' acompañas?
|
Carmela |
Con moito gusto. ¿Non se senta? |
D. Camilo |
Non: estou millor direito. |
Carmela |
Como vosté queira (Acerca
una silla, pone sobre ella Ia bandeja y va por Ia botella y Ia
copa que quedaran en Ia mesa).
|
D. Camilo |
(Ap.) Non se lle nota a xoroba. Debe de traguer un corsé
qu' a disimule. |
T. Mingos |
Está bô. (A Carmela, por el chocolate). |
Carmela |
(A D. Camilo). Vaya
beba unha copiña que non debe de ser malo. (Llenando una
copa de vino y ofreciéndosela).
|
D. Camilo |
Pois logo... a tua salú (Bebe) Sabes Carmela, que che
acai ben esta brusa. Está moi ben feita e... aséntache moi ben
pol-a espalda (le apalpa Ia espalda y Ia cintura). |
Carmela
|
¡Que me fai cóxegas! (con gracioso mohin). |
D. Camil |
¡Pro tí non gastas corsé! |
Carmela |
Na aldea hay que traballar e ten unha que moverse a todol-os
xeitos. O corsé solo sirve pras siñoritas da vila que lles
gusta andar entaladas n' él. Parécelles qu' están millor
andando tesas. Así están feitas unhas esgumiadas. |
D. Camilo |
Tes razón. ¿Pro ti nunca o
gastache por mor d' abrigarte?
|
[p. 26]
|
|
Carmela |
Nin
falta que me fixo. Ás veces hastra ando sin xustillo.
|
T. Mingos |
(Ap.) ¿Pro que demo
falarán tanto tempo? É unha pena estar xordo.
|
Carmela |
Vaya, tome outro dulce e outra copiña. |
D. Camilo |
Vótame logo outra copa. O
dulce voucho eu dar a ti. ¿Cal che gusta mais? Éste é o mais
rico. (Bebe después de darle el dulce).
|
Carmela |
Por certo que é moi rico.
Tome outra copa xa que lle gusta.
|
D. Camilo |
Entón vota duas e
tomarémolas on tempo.
|
Carmela |
Vaya logo (Las llena). Á nosa salú. (Bebiendo a un
tiempo). |
T. Mingos |
(Ap.) Puñesa, como empinan. (Alto) Bô proveito. |
Carmela y
D. Camilo
|
Moitas graceas. |
D. Camilo |
¿Non che fará mal? |
Carmela |
Ja, ja, ja. Nin a vosté tampouco. |
D. Camilo |
Pero pra ese achaque que tes... |
Carmela |
¿Qué achaque? |
D. Camilo |
Muller dixéronme que pol-o inverno non andabas moi corrente...
no tocante... a saude. |
Carmela |
Ja, ja, ja. (Mirándole
con picardía). Vosté si que seica empeza a non andar moi
corrente. Ja, ja, ja. (Lleva Ia botella, los dulces y Ia copa
a Ia mesa). Xa non bebe mais. Tome padriño, aprovéitese.
|
T. Mingos |
¿Gustoulle o viño? (A D. Camilo). |
D. Camilo |
E bô d' unha vez |
T. Mingos |
Pasa de dez anos que mo regalou un amigo. |
D. Camilo |
¿Pro ti non padeces de nada? (A Carmela) |
Carmela |
Non, nin m' acordo ter unha hora de mal. |
D. Camilo |
(Ap.) ¿Engañaríame este vello? (Alto) Dime
Carmela ¿Teu padriño falouche algunha vez de casarte? |
Carmela |
Nunca, hastra hoxe que me
falou do herdeiro do Peto, que dí que ven esta tarde a
pretenderme.
|
D. Camilo |
¡Vaites, vaites! Agora caigo
na conta. ¿E ti que lle respondiche?
|
Carmela |
Que perdían o tempo en vir
por causa miña.
|
[p. 27]
|
|
D. Camilo |
(Ap. pensativo). ¡Vel-o pillo d' o vello, como me quería
engañar desacreditándome a afillada! ¿Pareceríalle pouca
dote?... |
Carmela |
¿En qué cabila? |
D. Camilo |
En que non se han de rir de min, nin de tí, os do Peto, e agora
mesmo vou a deixar cerrado o trato do teu casamento con Ramón. |
Carmela |
¿De verdá? (Muy contenta). |
D. Camilo |
Tío Mingos: Carmela fíxome pensalo millor e quero deixar o
trato cerrado. Veña a mau dreita. Mañá pasaremol-a escritura
e inda Ile darei dobre do que lle ofrecín. |
T. Mingos |
¿Dobre? (Mirándole asustado y con recelo). |
D. Camilo |
Si señor, dobre. (Le suelta Ia mano). |
Carmela |
¿Está contento? (AI tío Mingos casi al oido). |
T. Mingos |
Paréceme que está algo
demáis (A Carmela a media voz). O qu' eu quero D. Camilo é
qu' esta tarde faga o favor de darme os catro mil reás. Os demais
non me corren tanta presa.
|
D. Camilo |
Pois estando conforme, esta mesma tarde os terá. Hastra logo. Voulle dar a noticia a Ramón. |
T. Mingos |
Perdone que non-o acompañe. Non se m' olvide dos catro... |
Carmela |
Xa vai dito. (Tapándole Ia boca). Vaya engorde qu' esas
escaleiras están moi escuras. |
D. Camilo |
Non hay coidado. Hastra logo. |
ESCENA 18.
Carmela.Tío Mingos.
|
Carmela |
Vosté
é moi terque é moi machacón. |
T. Mingos |
Mentras non teña as mil pesetas de siñal non estou seguro. |
Carmela |
E vamos a ver, ¿qué Ile dixo de min a Don Camilo? |
T. Mingos |
Non falamos nada de ti. |
Carmela |
¿Cómo que non? ¿Logo, á que veu Don Camilo? |
T. Mingos |
Veu a mercarme o prado da Lamela. Dábame mil pesos por ela antes
de ti chegar, pro dempois |
[p. 28]
|
que falou contigo xa oíche que me ofreceu o dobre. ¿Notáchelle
qu' estivese algo peneque? |
Carmela |
Ó pirmeiro non, pro dempois que bebeu duas copas comenzou a
esvariar. (Cabilosa) Pro ¿non lle falou nada do meu
casamento? |
T. Mingos |
¿Do teu casamento? ¡Él que ten que ver co-eso! |
Carmela |
¡Asús, que disgracia! Vosté tampouco concorda. Non beba mais.
Vou saber que belén é este. (Se dirige a Ia puerta toda
apurada). |
ESCENA 19.
Dichos.María Antona.
|
M.ª
Antona |
Xa
sei todo, e veño darche un abrazo. (abrazando a Carmela que
pugna por desasirse de ella). |
Carmela |
Déixame de lerias, muller. |
M.ª Antona |
Díxonos D. Camilo que quedaba o trato feito e todo arregrado. |
Carmela |
¿Qué trato nin que rairo? (Luchándo por salir). ¿Ónde
queda Don Camilo? |
M.ª Antona |
Na aira, falando con Ramón. |
Carmela |
Vou tras d' él. |
M.ª Antona |
Alégrome moito. (Abrazándola). |
Carmela |
Que me deixes de lerias (Sale incomodada después de empujar a
María Antona contra el tío Mingos, que se acerca a saber que
hablan, tirando con éI cómicamente). |
ESCENA 20.
Tío Mingos.María Antona.
|
T.
Mingos |
Estame
ben empregado. |
M.ª Antona
|
Perdone que non foi adrede. (Ayudándole a levantarse).
|
T. Mingos
|
¿Pronde vai tan arroutada?
|
M.ª Antona
|
En busca de Don Camilo.
|
T. Mingos
|
¿De Don Camilo? (Con extrañeza) Non sei que contas tran
os dous. Pero apropósito ¿por qué sa-
|
[p. 29]
|
cachel-a zoca pr-él cando eu entraba? ¿Qué modas son esas na miña
casa?
|
M.ª Antona
|
Porque s' empeñaba en darme un bico e...
|
T. Mingos
|
¡Un bico! Cando él s' estrevía a tanto xa ti lle darías
motivos, pois ninguén responde sin que o chamen.
|
M.ª Antona
|
Eu non lle din ningún. É él qu' é muy mal criado y-estrevido.
|
T. Mingos
|
Naide se mete co-a muller que se da a respetar, si non qu' estea
tolo.
|
M.ª Antona
|
Estonces hay moitos tolos.
|
T. Mingos
|
As tolas sodes vosoutras, cando caedes na trampa da lisonxa dos
homes que xogan co-a vosa vanidá. A muller xuiciosa sabe que
cando da sorte da tamén permiso (1).
|
M.ª Antona
|
Tamén os hay moi terques e moscós e non val decirlles que non.
|
T. Mingos
|
Pouco importa decirlles que non si Ile lo decides rindo. Os homes
fan mais caso do que facedes que do que Iles decides, e a Don
Camilo nunca o tiven eu por pipiolo. Conque, que non che volva a
soceder. (Tocan a misa) Parés que sinto tocar a misa.
|
M.ª Antona
|
Si señor.
|
T. Mingos
|
Pois vou a eia pouco a pouco. (Coge Ia capa de Ia baranda y se
la pone).
|
M.ª Antona
|
Non vaya solo qu' inda está moi endebre e pode caer.
|
T. Mingos
|
Arrimado a este pau non teño duda, que a igresia está cerca. Ti
fai axiña esas camas e amaña todo ben, porque hoxe agardo o
herdeiro do Peto. Por si acaso se queda a dormir amáñalle unha
cama no carto largo. Non te descoides porque poden chegar a cada
punto. Si veñen antes de qu' eu chegue veremos que ben os
recibes.
|
M.ª Antona
|
Perda coidalo que xa bulirei o que poida.
|
(Sale el tío Mingos).
|
ESCENA 21.
María Antona.
|
M.ª Antona
|
Inda non tiven tempo a amañarme eu. (Saca del cofre un
espejillo de mano, y se mira corriendo el pelo con saliva).
¡Jasús, como teño estes pelos! O do Peto ten sona de ser un
gran herdeiro... Estou deseando saber que facha ten. ¡Vai levar
un parchazo cando sepa que non o quere Carmela!... Parés que me
pinta millor á cara o pano rubio. (Se pone al cuello un pañuelo
encarnado, o rosa). Sí... Así estou millor. Non quero que
me atope co-este mandil tan luxado! (Se pone otro). ¡Qué
lástima que Antón sea probe! Porque, pra qu' hei decir, feo
non-o é. Y-a ben prantado e xeitoso pro traballo non lle gana
naide. Pero vólvese tan burranzán cando está xunto de min...
Vaya, vou facel-as camas. (Va corriendo hacia el cuarto, pero de
repente se para, como presa de una idea y va a mirarse al espejo
y componerse a Ia luz de Ia ventana). Si lle gustara eu ó do
Peto... xa qu' é tan boa comenencia...
(Se marcha cabilosa por la puerta del cuarto, dejando el
espejo sobre Ia mesa).
|
ESCENA 22.
Antón, Manuel y el Chufón.
|
(Entran primero Antón y luego el Chufón y Manuel). |
Antón
|
Fagan o favor de sentarse. Coidei qu' estaría aquí o tío
Mingos; pero vouno buscar que non ha d' andar lonxe.
|
Chufón
|
Non tomes presa nengunha.
|
Manuel
|
Si ves a afillada dille que suba co-él, que a quero ver.
|
Antón
|
Ese recado xa llo darei. Hastra logo (Vase).
|
ESCENA 23.
Manuel.Chufón.
|
Manuel |
Estou
ardendo por conocela. |
Chufón |
E yo también. |
Manuel |
Todos me din qu' é moi boa moza e que aquí hay diñeiro largo. |
Chufón |
La plata nunca es tanta como sona. |
Manuel |
Debe ser moi aforradizo porque na casa non-o gasta. (Mirándolo
todo). |
Chufón |
O que ten son buenos palleiros en Ia aira. |
Manuel |
Xa me dí meu pai qu' estes son moi bos bés. |
Chufón |
Veremol-a dote que Ile da á sobriña. |
Manuel |
Ti apreta o que poidas. (Miran por la ventana) Por todas
partes acode xente pra misa. |
ESCENA 24.
Dichos.María Antona.
|
M.ª
Antona |
Esquencéuseme
o espello. (Corre a cogerlo sobre Ia mesa y pone a mirarse a
él sin reparar en los huéspedes y de espalda a ellos). |
Chufón |
Chacho: ahí la tienes. |
Manuel |
¡Poida ser! (Se acerca a ella de puntillas). |
M.ª Antona |
Estou deseando velo (Componiéndose el pelo). |
Manuel |
¿De veras? (Casi a su oido) |
M.ª Antona |
¡Ay! (Asustada esconde el espejo). |
Manuel |
Non teña medo. (Riendo). |
M.ª Antona |
Non reparei en vostés e... |
Manuel |
Púxose colorada, pr' estar mais bunita. |
M.ª Antona |
Moitas graceas. Eso dimo porque estou diante ¿Vosté será
Manuel do Peto? |
Manuel |
O mesmo, pra servir a Dios y-a vosté. |
M.ª Antona |
Alégrome de conocelo. Fagan o favor de sentarse que vou a
decirlles ós tíos qu' están aquí. |
Chufón |
Ya va chamarlos el criado. |
M.ª Antona |
De calquer maneira tamén eu vou a chamalos: co seu permiso.
|
[p. 32]
|
|
Manuel |
Faga o favor de agardar; pois quixera falar antes unha palabriña
con vosté. |
M.ª Antona |
Como vosté queira; pero séntense si queren. |
Manuel |
Con moito gusto. (AI Chufón) Oye ti vay reparar como
andan esas bestas e volve logo. |
Chufón |
Vou logo a velas. (AI oido de Manuel) Aproveita el tiempo
porque la moza es como un sol. Da guenio verla. (A María
Antona) Hastra luego. |
M.ª Antona |
(Ap.) Seica me tomaron por Carmela. Vou seguil-a broma. |
ESCENA 25.
María Antona.Manuel
|
Manuel |
Non
pensei de certo que viña ver unha rapaza tan garrida, tan
xeitosa e tan churrusqueira. |
M.ª Antona
|
Nín eu un bô mozo tan burlón.
|
Manuel
|
Dígolle a verdá, qu' inda nunca outra vin como vosté, e
alégrome moito, porque xa saberá a que veño.
|
M.ª Antona
|
Algo me decato.
|
Manuel
|
Pois estonces non receará sentarse onda min e oirme duas
palabriñas.
|
M.ª Antona
|
(Impaciente y cabilosa) Teño moita presa, que teño todo
por facer.
|
Manuel
|
(Cogiéndola) Si non lle
gusta a compaña... |
M.ª Antona
|
Sentareime logo, pero moi pouco tempo. (Se sienta mirándole
con zalamería, en un extremo del banco y Manuel va a sentarse a
su lado). Por agora faga o favor de sentarse na outra veira...
qu' eu ben oyo.
|
Manuel
|
Vaya logo. (Se sienta) Sinto moito ter que falarlle desde
tan lonxe porque... non sei si nos oirá alguén.
|
M.ª Antona
|
Pode falar sin cuidado que non hay naide por aquí.
|
Manuel
|
Canto mais a miro mais me extraña que non quixera casarse antes
(Desde este momento van acercándose uno al otro, en el curso
del diálogo, hasta juntarse en medio del banco).
|
[p. 33]
|
|
M.ª Antona
|
Xa ve hastra d' agora naide me quixo pr' eso. As probes
temos pouca salida.
|
Manuel
|
(Ap.) ¡Qué pilla! ¡Cómo
quer facerse a probe! |
M.ª Antona
|
Con toda esta guapura que vosté dí, non se casaría por ela
ninguén comigo. Os ricos buscan inda mais a riqueza na muller
qu' os probes, y-o herdeiro do Peto non ha de ser menos.
|
Manuel
|
Pois xuro que me casaría con vosté anque non tivera un carto.
|
M.ª Antona
|
¿De veras? ¡Non-o creo! Esas pegas non se baixan a apañar
estes garabullos.
|
Manuel
|
Pois logo ¿á que veño? A non ser qu' eu non sea do seu
agrado...
|
M.ª Antona
|
Vosté pode gustar a calquer rapaza, inda non sendo o herdeiro
do Peto.
|
Manuel
|
¿De verdá?
|
M.ª Antona
|
E tan de verdá. Xa o sabe vosté.
|
Manuel
|
Veña a mau direita. (Como ya están juntos se Ia deja coger).
|
M.ª Antona
|
Solte, hom, non ma aperte tanto.
|
Manuel
|
Non: agora que teño a groria na mau non-a solto. Seguiremos
falando así, que nunca tan agusto estiven na miña vida.
|
M.ª Antona
|
¡Mintireiro! (Con picardía) En canto sepa que son probe
xa non lle hei de parecer tan bonita. Solte, solte. (Lucha por
soltarse).
|
Manuel
|
Non-a solto, nin quero que me trate de vosté.
|
M.ª Antona
|
¿Pro non reparas que pode vir alguén e collerme así contigo?
|
Manuel
|
O mesmo me dá. Así viñera o tío Mingos, que mais antes
trataba co-él o noso casamento.(Quiere abrazarla y ella se
separa levantándose).
|
M.ª Antona
|
Por agora é cedo. Deuche moi de presa ese cariño.
|
Manuel |
¡Logo non me queres! (Levantándose). |
ESCENA 26.
Dichos.Antón.
|
(Aparece Antón en Ia puerta y se detiene sorprendido al verlos
y escucha lo que sigue, todo ansioso). |
M.ª
Antona |
Si
hom, si, quérote; pero xa che dixen que son probe, e penso que
t' estás burlando de min. |
Manuel
|
Non é burla: anque seas tan probe como as arañas xúroche que
me hei de casar contigo. E sinon ás probas me remito. Vamos
xunt' o tío Mingos.
|
Antón
|
O tío Mingos vai na misa.
|
M.ª Antona
|
(Ap.) ¡Qué vergonza! (Alto) Hastra logo Manuel,
teño moito que facer. (Huye por Ia puerta de Ia escalera).
|
Manuel
|
Tamén eu vou logo a misa. (Se va detrás).
|
Antón
|
(Queda solo, mirando a Ia puerta). ¿Serán todas o mesmo?
Verdá é que nunca lle falei craro. Pro d' hoxe non pasa y-esa
muller será miña... ou de naide. (Con desesperación).
¡Qué desgraciado son! (Se sienta en el banco apoyando los codos
en Ia mesa y Ia cabeza entre Ias manos).
|