[p. 80]
entonces verase
craro como a auga
qu' a institucion esta
e muy nobre e santa.
Porque nas duas horas
que na Escola pasan
xa suletreando,
xa dando gramática
x' aprendendo contas
xa escribindo pranas,
non solo enriquecen
e istruyen a alma,
limpandolle os ollos
da cega iñorancia,
que fai ser ó home
un burro de carga;
non sólo ademiran,
ó paso qu' adiantan,
cómo aquelas letras
ben ou mal formadas
que van escribindo,
compoñen palabras
que din o qu' un quere
com' as que se falan,
e ven o sacreto
d' escribir as cartas;
non sólo deprenden
[p. 81]
cousas necesarias,
pra poder no mundo
sacar mais ventaxa
d' as artes d' oficio.
d' as cousas que fagan,
unha vez qu' a vida
está acugulada
de males e penas,
traballos e bágoas;
non sólo contempran
ô estudear n-os mapas
as naciós qu' ocupan
as razas humanas,
e ven qu' este mundo
que nos da tant' ánsia,
com' é redondiño
com' unha laranxa,
pol-o azul espacio
rodando sempr' anda,
com' esas estrelas
que brilan e bailan
n-as noites sin lua,
serenas e craras;
non sólo n-a Hestoria
sagrada e profana
deprenden os feitos
d' as edás pasadas,
[p. 82]
en dónde s' espellan,
e dónde se sacan
pra vida d'o hôme
grandes ensinanzas,
sinón que se privan
de vicios qu' espantan,
de estar nas tabernas
y-en moitas mais casas
dónd' a salú minan
e co corpo acaban,
dónd' as veces deixan
tod' a cigallada
que deu o traballo
de tod' a semana.
Y-o pior de todo
é dempois, que a rabia
non morr' onde peca,
sinón que desbafa
co-a muller e os fillos
dempoixas n-a casa.
¡Cántos d' eiquí vexo
qu' escoitan e calan
saben qu' estas cousas
moitas veces pasan!
¡Cántos de vosoutros
cando vos mandaban
vosos pais a escola
[p. 83]
dísteis en latala,
por ir moitas veces
xogar a billarda
con outros tan vagos
detrás d' a amuralla,
ou por ir os niños
aló pol-a Chanca,
traguendo despoixas
a roupa raxada
d' andar entr' as silvas
ou de calquer galla,
sirvindo de muda
testigo d' a falta,
e logo dempoixas
a mai enfadada
andouvos n-o lombo
zurrand' a badana,
sin sacar partido
nin conseguir nada,
porqu' o outro dia
outra vez latábais,
guiados acaso
por malas compañas
qu' atodol-os-vicios
atraen e arrastran!
Poida que ningun
n' esta Escola haxa
[p. 84]
qu' esté n' este caso;
mais si s' atopara,
decirnos poidera
cómo se relaxan
dempois que c-o xuicio
vai nacendo a calma,
ô ver que s' atopan
sin saber de nada
por perder as horas
qu' a escola os mandaban.
¡O qu' agoran queren,
antes despreciaban,
e choran a perda
d' as horas pasadas!
Por eso est' Escola,
denque foi creada,
cumpre dous obxetos
dinos d' alabanza:
é faro qu' aluma
nas negras borrascas
que ó home sorprenden,
e que se levantan
no mar axitado
de penas e anseas
que ten n' este mundo
tod'o que traballa,
y-é escudo qu' ó obreiro
[p. 85]
protexe e ampara
dos dardos qu'os viceos
treidores lle lanzan,
que pasan o corpo
e dañan a alma.
Por eso deberan
sobre da portada
poñer un letreiro
con letras douradas,
e que n' él se lese:
«Caridá Cristiana». |