—Dernier appel pour le vol numéro 513 destination Alicante; Porte
d'embarquement numéro trois.
É para nós. Pouca xente queda no aeroporto
cando case son as nove desta escura noite en Orán. Lentamente,
aproveitando os derradeiros momentos, achegámonos á porta de embarque.
Brahim, agoniado e nervioso, quere apurar as últimas informacións.
Pouco queda por dicir. Demasiado para os libros de historia. Case nada
das persoas.
—Vin para Orán no ano oitenta e oito
coincidindo coa marcha para España de Ahmed e Alberto. Voluntario.
Estaba aquí para acompañalos. Quedei dende entón.
Deixei o combate. Case ó final. Canso,
aburrido, saturado de tanto sangue. Animado por Lehssen; tamén por
Mariam. Ela dicía que as mortes máis absurdas son as inútiles; as
derradeiras; as que chegan cando xa ninguén quere disparar. Cando nos
despachos están preparados os papeis que certifican a paz. Non quería
que me convertese nun mártir do desatino. Xa dera suficiente. Dicía
...
Lehssen volveu a insistir no destino no
Ministerio; quería que dunha vez por todas ocupase o posto que me
correspondía. Pero xa vedes ... son unha persoa humilde; non desexo
máis do que teño; non quero responsabilidades. Prefiro estar aquí;
aínda que sexa só; sen a familia. Prefiro isto que os Campamentos
tendo que soportar un peso que me espanta só de pensalo. Teño un
pequeno prestixio.
—Pero non creades; nada especial; a miña vida
non é diferente á da maioría dos saharauís.
Ás veces chámanme para colaborar coa opinión
nalgún tema. Din que lles interesa saber o que penso. Pero nin iso;
tampouco quero ese peso. Se vou é para aproveitar as poucas
oportunidades que me quedan. Tamén vou para algunha celebración
especial; hai oito meses, a voda de Aiša. A última. Nalgunha ocasión,
unhas pequenas vacacións. Poucas.
Estando aquí, asinouse o Plan de Paz.
Empezamos, con moita ilusión, o lento avanzar cara ó Referendo
definitivo. Seguimos esperando. Pero diso sabedes vós tanto coma min.
Dos problemas para o censo. Dos atrancos constantes dos marroquís. Das
discusións sobre a consulta a realizar. Do atraso sistemático do
proceso. Da incerteza previa á sinatura do Plan de Paz; sucesión de
treguas unilaterais e recrudecemento da guerra. Da segunda Marcha Verde
pola que Hassan meteu máis de trinta mil marroquís máis no Sahara
tentando sementar o desconcerto na elaboración do censo. Dos ataques
constantes e da destrucción da infraestructura que xa tiñamos
preparada nos territorios liberados para acoller ós refuxiados e ós
representantes da ONU para o Referendo.
Dos pequenos e grandes desatinos que seguen a
configurar a historia do Sahara.
Aínda hoxe.
Todo mentiras.
—Semella que nunca van rematar ...
Xa vedes; vós marchades sen un final. Como
todos. Dende hai vinte anos. Eu quedo; aquí, en Orán; facendo de
anfitrión a grupos como o voso. Repetindo unha e outra vez a historia
da miña vida.
—¡Que queredes que vos diga ...? Case unha
novela. Pouco que ver coa realidade, coa historia. ¿Importa algo na
novela que hoxe hai preto de cen países que teñen recoñecida
oficialmente á RASD? ...
A miña historia é unha sucesión continua de
contradiccións. Unhas pequenas. A relación cos españois; con Pepe
Cuadrado, co Galego ... con vós mesmos; a voda cunha moza marroquí ...
Pequenas contradiccións.
Pero ante todo, a máis grande. A novela da
propia vida.
Eu, por historia, pertenzo a unha kabila de
ahel mdaf'a; de xentes de fusil. Xentes guerreiras, orgullosas; coa
cabeza sempre alta. O destino da tradición fixo que me naceran nunha
familia de
ahel ktub, de xentes de libros; estudiosos, eruditos;
dominados pola lóxica da razón. Ó final, xa vedes. Nin unha cousa nin
outra. Un pouco de todo e moito de nada. Sen crer nela, pasei os
mellores anos da miña vida devolto circunstancialmente á vida das
armas; esquecido dos libros.
Cando era novo, inmerso na educación da
familia da nai, o sangue fervía nas miñas veas; todas as experiencias
me levaban á violencia, a esixir vinganza; a coller un fusil e liarme a
tiros contra calquera cousa que significase algunha relación con
España ou Marrocos. Cando chegou o momento de poder pasar á acción,
xa estaba canso; resistíame á guerra. Pero tiven que ir á loita; en
contra dos meus desexos. E, entón, perdín totalmente a razón. De non
practicala. De deshumanizarme na guerra; tentando sobrevivir; tamén
tentando matar. ¡Como boto de menos a palabra fácil da xuventude! As
conversas con Mohamed, co Tente; o estudio do
Libro Sagrado; a
perpetuación oral das tradicións; o rexistro escrito da historia ... A
razón da lóxica.
Hoxe sinto que non teño nada daquelo. Non me
queda nada. Estou afeito á miña vida no anonimato. O Paraíso
materialízase nunha noite na
jaima na compaña de Mariam; nuns intres
de xogo e ledicia cos meus cativos; nun té na compaña tranquila dos
amigos. No meu deserto. En Smara. Vida sinxela esquecida de fusís e
libros.
Non boto nada en falta. Só a vida tranquila. A
estas alturas, o futuro non me importa en absoluto. ¿A Patria? Por
suposto. Pero xa estou canso. Mañá mesmo. Se é necesario ata morrer.
Volta á vida de fusís. Ata a morte. Pero estou demasiado canso de
conflictos, de loitas, de provisionalidade, de exilio, de vivir da
caridade. De non saber quen son. De soidade. Que remate todo dunha vez.
Como sexa, pero que remate.
—¡Que sorte tendes vós ...!
A verdade é que si boto algo de menos. O
dominio das palabras, a tradición dos libros. Para poder deixar por
escrito toda esta historia. Para que se saiba. Para que sexa diferente
á que aparece nos libros. Para ver de chegar a un final. Para ver de
que non se repita.
—Vós, segundo a nosa tradición, sodes
ahel ktub.
Xentes de libros. Puros. Dos que vos dedicades,
aínda que sexa sen historia familiar, á máis enriquecedora e bonita
de das tradicións humanas. A transmitir esa historia a pequenos e
pequenas.
Non vos esquezades da miña. Lembrádevos
algunha vez do vello Brahim. Se cadra, vós si que sabedes utilizar as
palabras.
Utilizádeas.
De xeito que sexan útiles.
Lembrade. Son Brahim.
—Uld Harrasi, uld Abdalah, uld Abdalahe, uld
Mahdjoud .........
Alí quedou. Na zona de embarque do aeroporto
de Orán. Solitario. Case vencido. Repetindo insistente a súa liñaxe.
Para non esquecela. Cos ombros caídos e as mans descoidadas nos petos.
Coa mirada perdida no avión tentando descubrir non sei que. Quizá algo
que marcha e non volve.
Mentres a azafata repite a súa cantinela, eu
non podo perdelo de vista. A través da pequena xaneliña. Coa man
aínda quente pola calor da despedida, sinto que aquel home deixa en min
unha marca. Unha pegada profunda que irá abrasando no interior a medida
que tento comprender. Que aumenta co paso do tempo.
Alí quedou. Imaxe dun corpo que, en poucas
horas, se fixera habitual; case familiar. Co pantalón vaqueiro, máis
grande que nunca, caído por debaixo da cintura. Coa blusa arremangada
ata os cóbados deixando ver os delgados brazos. Extremadamente pequeno.
O peso da mirada perdido na distancia. Os ollos negros ausentes.
Solitario. Triste. Indefenso. Esa é a palabra: indefenso. Desamparado.
Desvalido. Máis pequeno que nunca.
Imaxe física dun pobo que quedou gravada na
memoria por riba das demais. Por riba do orgullo, da experiencia, da
vida de acción, sufrimentos e inconformismo.
Por riba das lembranzas, da historia.
Imaxe física esquecida no futuro.
Tamén no pasado.
Moito teño pensado nel. ¡Vaia se deixou
pegada! Dende aquela, Brahim case é unha obsesión. Roubando tempo á
familia, ó traballo, ós amigos e amigas. Meditando as palabras;
recuperando os feitos; lembrando e completando as historias. Tentando
comprender.
Para dar forma a unha novela.
¿Que fun facer ó Sahara? Despois de case un
ano non o sei. Asústame a idea de que só fosen unhas vacacións. Pero,
en contra do meu propio egoísmo, non teño argumentos para falar de
nada máis. O paso do tempo devolve todo ó seu sitio. Fai esvaecer a
calor e a ilusión do momento; deixa paso á fría reflexión que pon
cada cousa no seu lugar.
¿Quizá o hipotético proxecto de
colaboración educativa? Pode ser. Despois dun ano non sei que vai ser
del. A medida que pasa o tempo esfúmase coas propias lembranzas. No
mellor dos casos, un parche na maltreita situación. Insuficiente.
Baleiro.
¿Quizá o agradecemento por unha simple
presencia física nos Campamentos? Non chega. Para nada. As palabras do
Ministro aínda resoan nos oídos. Os verdadeiros amigos son os que che
visitan cando estás doente. Pode que a eles lles sirva de algo. A min
non me chega. A visita dunha semana non é suficiente. Non deixan de ser
unhas vacacións.
Unha e outra vez xiran na miña cabeza as
mesmas ideas. Egoísmo; satisfacción persoal; lavar a conciencia.
Demostrar, ¿a quen?, unha dubidosa vea solidaria. ¿A nós mesmos?
Espertan palabras durmidas. ¿Para que ides?
¿Sabedes o que buscades? Tende coidado. Non vos convertades en
desvirtuadas Irmás Tareixa de Calcuta tinguidas cun pano vermello; non
pasedes por Irmás da Caridade disfrazadas de modernidades esquerdistas.
Teimudas, queimando por onde pasan; palabras de Xesteira, periodista do
Faro de Vigo, co que falamos antes da viaxe.
Tamén el cun paso fugaz por
Tinduf. Sabe do
que fala.
Entón, ¿que? ¿E se o miramos dende o seu
punto de vista? Eles non dan puntada sen fío. O pobo saharauí, para
sobrevivir, ten que ter calculado cada movemento. Comprensible. Non
poden permitirse perder un centímetro do fío que teñen.
¿A que vén a invitación para ir visitar os
Campamentos de
Tinduf? ¿Realmente pensan, ou contan, ou lles parece
rendible, a hipotética colaboración educativa? Non. Ten que haber algo
máis. Se cadra, razóns ocultas; máis que ocultas, difíciles de
explicitar.
Ás veces síntome como manipulado.
Non me preocupa. Non me parece o máis grave.
Tento comprender. Non sei se aproximada ou non, pero teño unha
configuración propia desta historia.
Cada persoa que pasa polos Campamentos de
Tinduf convértese nun defensor da causa saharauí. Unha vez que pasas
por alí non tes máis remedio.
Resulta todo demasiado obvio.
Despois de coñecelos cara a cara, non pensas
no pobo; pensas nas persoas. Tes a imaxe de Brahim, de Salem, de
Mohamed, de Aiša, de Marnhia, de Mariam. Imaxes de persoas. Case
personaxes dunha novela.
E chegado o caso, falas de persoas, de saharauís,
diante dos amigos e das amigas; colaboras nas Asociacións; traballas
nas caravanas para sacar o máximo material posible. Estás aberto a
todo. Sempre pensando en persoas e non no concepto indefinido de pobo.
Tes a necesidade de defendelos por riba de
todo. De comprendelos.
Incluso se chega o hipotético momento no que
tiren todo pola borda e se sintan obrigados a volver ás armas. Incluso
daquela entenderemos e defenderemos.
Que conste. Non me parece mal.
Posiblemente para iso estiven alí.
Para falar agora deles.
Para contar estas palabras que, se cadra,
alguén pode ler.
Para dar a coñecer a novela da vida de Brahim.
|
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas