[p. 81]
ELDEFREDA
D' o seu pazo n-o xardín
e' as suas damas se pasea
sempre trist' e pesarosa
a hermosísema Eldefreda.
Ninguen sabe porque sofre:
porque tan fonda é a pena
que non sai o pranto ôs ollos,
n-o mesmo peito se queda.
Mais ela perd' as colores
y-o seu sembrant' asomella
pol-a páleda brancura
unha cándeda azucea.
—Deixáime, quero estar soila,
dice âs suas camareiras,
chamarei se vos perciso,
[p. 82]
senon en cant' anoiteza
virédesm' acompañar
baix' a frondosa arboreda.
—Por fin deixáronme soila
pra chorar as miñas penas,
escrama con voz dorida
a desdichada princesa,
e poido
deixar correr
estas bagullas que queiman,
este pranto que m' abrasa
cando n-o peito me queda.»
O príncepe Remismario
que ve dende lonx' â
reina
tan trist' e tan solitaria
quer saber d' a sua pena
a causa, e con
gran carino
veuse poñer preto d' ela.
—¿Qué tendes, miña señora?
dí
con voz agasalleira,
¿qué tendes que xa fai tempo
qu' a vosa tristura negra
anubr' o voso
sembrante
com' anubr' o ceo a brétema?
Non gardés n-o voso peito
as
vosas amargas penas
pois tendes un peito amigo
que vos ame e compadeza;
estou eu o voso lado,
quen vos anoxou que trema,
pois correrei á
vingarvos
[p. 83]
com' o meu peito decreta.
Sempre fostes alegría,
d' a cort' a vosa belleza
era com' un craro sol
qu' ô mund' enteiro alomea.
Vos n-o pazo d' o meu pai
sodes diosa, que non reina
y-un altar o voso trono
y-as vosas prantas se queiman
cen almas en holocausto
d' amor, porque
sodes bella.
Vos tendes rayos d' o sol
trenzados n-a cabeleira
e d' a
luz d' os vosos ollos
teñen cobiza as estrelas;
amostrades ô surrir
a
vosa boca pequena,
n-un estuchiño de grana
dous brancos fios de pelras,
y-o voso corpo lanzal
teñen cobiza as palmeiras.
Pra vos pintar xuntou
Dios
rosas, nacre y-azuceas
e fíxovos tan hermosa
como cicais fixo á
Eva.
Por voso amor o meu pai
a relixión verdadeira
deixou, e dávos a
y-alma
dispreceando a groria aterna.
¡y-apesar de tanto amor
non
estades satisfeita!
[p. 84]
Hermosa, reina y-amada...
¿por qué chorás, Eldefreda?
¿Qué tedes, miña señora?
Decídem' a vosa pena
y-á costa d' a miña vida,
se podo, remediareina.»
—¿Qué teño dis, Remismario?
Qu' esta coroa me pesa,
que quixera ser escrava
e non quixera ser reina;
pois tendo o curazon libre
pra escoller á quen quixera,
send' escrava me surrira
e choro sendo princesa.
Am' á un home
con loucura,
c' unha paseon tan intensa,
que por un dia d' amor
gustant'
a vida lle dera,
y-él n-os meus ollos non ve
d' est' amor a lavareda.»
—Por Dios señora, calade,
dí Remismario con pena
¡calai que
poiden oirvos!
que ninguen n-o mundo sepia
que puiden oir con calma
tan estrana confidenza.
Que ninguen sepia qu' un fillo
escoitou d' esta maneira
decir qu' adora
autro home
d' o seu pai a muller mesma.
Eu choro os vosos pesares
[p. 85]
e maldigo â sorte negra
que non premite qu' eu poida
á costa d' a vida enteira
sin lle faltar ô meu pai
aliviar as vosas penas.
Eu tamen, miña señora,
ser hoxe escravo quixera
millor que fillo d' un rey
qu' aguarda unha rica herencia.
Mais s' a miña sangue toda
unha bagulla xiquera,
pod' aforrar á eses ollos
qu' ôs luceiros asomellan,
mandade pronto e veredes
que gustante vertereina.»
—Tí non sabes, Remismario,
dí con paseon Eldefreda,
tí non sabes os tesouros
que n-o meu peito s' encerran.
Tí non conoces d' amor
a irresistibre fogueira
qu' o curazon abrasando
pra sofrir a vida deixa.
Tí non amas á ninguen
non é estrano que non vexas
o meu amor n-os meus ollos
y-o meu pesar
non comprendas.
Mais pois a vida m' ofreces
pra calmar as miñas penas,
¡dam' unha hora d' amor
y-eu dareich' a vida enteira!»
[p. 86]
—¡Señora! dí Remismario
¡ou son eu o
que tolea
ou vos a qu' estades tola
y-escoitarvos dame pena!
Sodes
muller d' o meu pai
y-ademais a miña reina...
y-anque meu peito dorido
n-o mesmo lume s' alcenda,
fuxirei lonxe de vos
onde nunca mais vos vexa.
II
Antr' as sombras d' a noite
velozmente camiña
o príncepe Remismario
direitiñ' á Talamina.
Él non trem' â soedá
nin trem' â noite sumbría,
qu' o pesar lle fai compaña
e d' él en vano fuxira.
Leva
xa branco d' escuma
o bridon de mais estima
que n-as cadras ten o rey
e
sen compaseon o aguixa.
Xa caeu o nobre bruto
reventado de
fatiga,
mais Remismario non cansa;
trepando toxos y-espiñas
sigue hastr' o forte
castelo
[p. 87]
ond' está a probe Gualmira
chorando d' amor antigo
os recsordo d' alegría;
onde pasa de tristura
e negra melanconía
longas noites sin estrelas:
sempr' anubradol-os dias
sen mais rayolas de sol
qu' as rarísemas visitas
qu' os seus filliños lle fan;
pois anqu' ela querería
telos n-a sua compaña
pra consolo d' a sua vida,
non pode ser, porqu' o rey
qu' é seu pai, dí qu' os percisa
pr' ornamento d' o seu pazo
y-esperanza de Galicia,
pois que d' a reina Eldefreda
non tivo nunca
familia.
Alí antigos desvaríos
á qu' a paseon a empelira
a enfeliz
chora sin tregoa
pra qu' as bagullas rediman
os crímes que cometeu
antre bicos e surrisas.
En canto ve á Remismario
en vez de ter alegría,
c' un negro presentemento
unha disgracea adiviña.
—¿Qué tes, lle dí, meu filliño,
qu' a tua testa sumbría
[p. 88]
m' anuncea qu' un gran pesar
ennegrece a
tua vida?
—¡Ay! ¡eu morro, miña nai?
déixame chorar, naiciña,
qu' o chorar non m' avergonza,
pois non é de cobardía,
qu' enxamais
estremecín
diante d' a espada anemiga
y-ora choro y-estremezo
ant' a ruin sorte miña.
A miña madrasca está
n-o meu amor alcendida
y-eu morro
d' amor por ela...
¡é tan moza e tan bunita!
per' é muller d' o meu
pai
y-a miñ' alma combatida
antr' o deber y-a paseon
loita en croel agunía,
eu c' o meu amor loitando
acultei a paseon miña,
pero ô mirala chorar,
ô escoitala que soprica,
pidindo un dia d' amor
en troques d'
a sua vida,
eu toleo, miña nai,
a miña razon deliria.
Vou fuxir lonxe, moi lonxe,
ond' ela non me presiga,
c' os seus sospiros
amantes,
c' aquela triste surrisa,
c' aquel encendio voraz
[p. 89]
qu' arde n-as suas meniñas.
—Non, meu fillo, tí non fuxas
que tí débest' á Galicia.
Garda n-o
fondo d' o peito
esa paseon escondida,
volve ô pazo d' o teu pai,
mostra a tua valentía
en venceres ese amor,
esa paseon maldecida.
Cand'
un amor creminal
n-o noso peito s' aniña
arrincar o curazon
debemos con
santa ira,
se non queremos durmir
sempre n-un leito d' espiñas.
Mírate
n-o meu espello
e dí se me tes cobiza.
Eu por querer o teu pai
aneguei
a miña vida
n-un mar de bágoas e sangue.
Fun cómprece sen malicia
d'
unha vinganza croel,
fun adultra y-homecida,
o meu home asesinado
n-a
mesma cámara miña
foi por teu pai pra vingar
á sua nai Evorina.
Dempois d' a miña paseon
escrava sempre, sumisa,
pra darll' o reino que
ten
eu mesma fun asesina,
[p. 90]
y-on home mintindo amor
emponzoñeill' a
bebida,
y-eu en premeo recibín
unha coroa de espiñas;
qu' a coroa qu' eu lle dera
puxoa n-a sen d' esa arpía,
que dempois d'
o meu amor
róubam' hora a tua vida,
pois xa n-o mundo non podes
meu filliño topar dichas.
Mais o pazo d' o teu pai
non deixes, prenda
querida,
pois un dia has de cinguir
a coroa de Galicia.
Non fuxas, que ninguen sepia
que tanto Dios me castiga
que vexo un fillo
adourado
pra sempre sen alegría.»
III
Xa retorna Remismario
por consello d' a sua nai
c' o curazon en anacos
de Lugo â ciudade
rial.
Diante d' él ábrens' as portas;
pero vólvense á pechar
en cant' él as vai pasando,
e por doquer queda xa
a ciudade sin saída,
mais él n-o seu trist' afan
[p. 91]
nada ropara y-ô pazo
se dirixe d' o seu pai.
Están as portas abertas
y-on silenzo sipurcral
reina n-él, d' unha disgracea
como presaxio cicais.
Todal-as portas se
pechan
conform' él pasando vai,
y-él sin pensalo estremece
oubind' o
ruido que fan.
Chega d' o seu pai â porta
per' a cámara rial
está
pechada, e tremendo
c' alma chea de pesar,
en busca d' un peit' amigo
vaise xunto d' os hirmás...
¡tampouc' a porta está aberta!
y-en van
s' esforza á chamar;
pois que ninguen lle responde.
Presa d' angustea
mortal
diríxese á sua estanza
e cando certa á pasar
diant' a cámara
d' a reina
ve qu' aquela porta está
tan soilament' entornada,
y-enton vótas' á chorar,
e treméndos' á sí mesmo
e desfalecido xa,
vais'
acultar n-o seu carto
qu' aberto de par en par,
parez que lle brinda
calma
[p. 92]
e silenzo e soedá.
Mais non ben él a traspon
péchas' a porta detrás
e con asombro
infinito
vese derrubado ô chan.
IV
Unha lámpara tan soilo
con luz páleda alomea
a estanza de Remismario
e
todo é silenzo n-ela:
cóbrena panos de loito
e n-o medio hay unha mesa
q' un pano d' a
mesma côr
ten enriba por cuberta,
e sobre d' ela hay un corpo
moi
garrido sen cabeza.
Descansand' anque non dorme
a hermosísema Eldefreda,
comprida a sua vinganza,
xa s' atopa satisfeita.
O seu carto mand' o rey
n-unha dourada
bandexa
d' o doncel infortunado
a ensanguentada cabeza.
Y-o paxe qu'
aquil persente
n-o nome d' o rey lle leva,
dí mostrándolla: señora,
o qu' hastra tí s' estrevera
[p. 93]
á levantar os seus ollos
sendo tan
honrada e reina,
xa morreu e non t' aldraxa
nin c' a mirada xiquera.
Durme pois en paz, señora;
pois xa ves com' escarmenta
o rey ôs teus
anemigos
sen qu' á sua sangue mesma
lle perdoe cando fan
á sua muller
ofensa.»
Chea d' infam' alegría
a vingatible Eldefreda
respondeu:
dádelle graceas
ô rey, pois d' a miñ' afrenta
tomou venganza comprida
a sua xusticia reuta.
Decille, qu' o meu amor
pagará tanta fineza,
gardándolle no meu peito
mentres me dure a eusistenza
o meu curazon
escravo
de fidelidade aterna.»
En canto o paxe se vai,
en canto soila se queda
escrama: ¡xa me vinguei!
¡ay d' o qu' á min me dispreza!
¡Ay de quen d' o meu amor
auga lle vot' a fogueira!
que cand' en odeo se
troca
corro á vinganza direita,
[p. 94]
sen qu' ostácolos m' aparten
nin temores
me deteñan.
V
C' os cabelos destrenzados
c' a voz rouca de chorar,
c' os ollos de
sangue cheos
chega â cámara rial
unha muller cuas que tola
que non
fai mais que berrar:
¿ond' está d' o meu filliño
a matadora...? ¿ond'
está...?
que quero arrincarll' os ollos
con qu' o chegou á mirar.
¡Caluniadora...!
¡rameira!
ponte diante d' a sua nai,
olla, se podes mirarme
muller
infame ¿ond' estás?
Eldefreda paledece
y-escond' a cara antr' as maus.
—¡Non cales! dam' o meu fillo
que fixech' asesinar,
(n-o parosismo d' a ira
berra a desdichada nai)
dam' o
meu filliño, hena
que comes sangue rial.
¡Ay de tí, que non coidache
qu' hay quen-o poida vingar!
qu' hay quen sabe qu' o-teu peito
[p. 95]
arde en lume criminal.
¡Ay de tí, caluniadora!
¡Treme d' esta probe nai
qu' ha beber a tua
sangue
con delicia e con afan.
Tí me quitach' un filliño
y-eu non che
poido quitar
ningun, porque Dios negouche
tan pura felicidá;
mais d' o
trono en que te ves
¡vive Dios! heite botar
e com' as cobras n-a lama
longa vida pasarás.
Porqu' eu non quero que morras
que fora pouco penar
pra una adultra
y-asesina
que troca n-un mostro á un pai.
Eu quero a tua agunía
longa
e croel presenzar.
¡Quero ver com' estremeces
como t' arrastras n-o
chan!
Eu quero ver os teus ollos
cegos de tanto chorar!
¡Quero ver os
teus cabelos
qu' ô sol cobiza lle dan
pol-o chau esparexidos,
porqu' as
tuas propeas maus,
c' o dôr d' a y-alma os arrinquen
cando xa non poidas mais!»
[p. 96]
VI
'As voces que dá Gualmira
chega o rey á cabo d' ela
e dí: ¿com' así
t' estreves
á miña muller? ¿á reina?
¿Iñoras com' eu castigo
ôs qu'
osaren ofendela?
Por esta vez che perdono
porqu' estás tola de pena;
mais sai d' o pazo enseguida.
Vaite lonxe d' estas terras
e non volvas
d' o meu reino
á traspoñer as fronteiras.»
—¡Ah señor! ¿Conque
me botas
fora d' a tua presenza
mentres que surrí o teu lado
esa muller
que t' afrenda,
que n-os brazos d' o-teu fillo
amores buscaba tenra,
e porqu' él a desprezou
pidiuch' a sua cabeza?
—Eso non pode ser certo
tí soñaches, ou toleas,
porque senon é impusibre
que diante de min t'
estrevas
á facerlle tal aldraxe
á tua señora e reina.
—Non é mintira, señor,
[p. 97]
que che respond' ela mesma
e qu' erga ante min se pode
e se ten valor, a testa...
¿Non ves, señor,
como cala?
¿Non ves como ten cuberta
a cara c' as duas maus
e como o
crime lle pesa,
erguer non pod' ante min,
por mais que faga a cabeza?
—¡Ay Dios! crama o rey furioso.
¿Por qué calas, Eldefreda?
¿É verdade tanto horror?
¿É verdade que tí mesma
non podes unha palabra decir
n-a tua defensa?»
—¡Fala, berralle Gualmira,
¡fala si podes, panteira!
¿Non é verdade que tí
sospirando ll' oferceras
d' o teu amor os tesouros,
e qu' él fuxindo de presa
te dispreceou e non quixo
ô seu pai faguer ofensa?
—¡É verdade! sospirou
a desdichada Eldefreda.
VII
Moi preto de Mondoñedo
está a Serra-Faladora,
ond' ainda d' Eldefreda
[p. 98]
os tristes berros s' escoitan.
Inda hox' ôs pasaxeiros
con voz doente lles roga:
—¡Matáime por compaseon,
qu' a miña culpa
traidora
está xa ben castigada
e xa é tempo de qu' eu morra!
Os hirmaus de Remismario
metéronme
n-esta coba
e conmigo está encerrada
aquela cabeza hermosa
qu' eu amei y-aborrecín,
e d' o sangue qu' ela bota
estou eu sempre tinguida,
sempre me vexo lixosa.
¡Matáime! ¡por compaseon!
¡Faguei esa boa obra!»
Nunca pasedes de noite
pol-a Serra-Faladora
se non querés d' Eldefreda
escoitar a voz chorosa
|
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas