Nun
recente libro o novelista e académico Josué Montello conseguiu
organizar con textos de Machado de Assis as "memorias póstumas" do
que foi o fundador e primeiro presidente da Academia Brasileira de
Letras que acaba de cumprir cen anos de existencia. Nacido nun barrio de
Río en 1839, Machado de Assis era fillo único dun pintor mulato e
dunha lavandeira portuguesa dos que quedou orfo ben cedo. Desa humilde
orixe xurdiu un dos grandes escritores en lingua portuguesa, autor dunha
importante producción literaria, composta por varias novelas, contos,
poemas, críticas e algunhas pezas de teatro.
Cen anos despois da súa fundación preside a
Academia a escritora Nélida Piñón, quen, nun xesto moi significativo,
quixo convidar á solemne e algo pomposa cerimonia do centenario
celebrada o pasado domingo, ademais dos dirixentes políticos dos
países lusófonos, ao presidente da Xunta de Galicia.
Nelida Piñón naceu en 1937 aquí en Río,
nunha familia de emigrantes galegos que botaron raíces no solo
brasileiro. Cando tiña dez anos, seu pai Lino Piñón Muíños, decidiu
levar a aínda nena á terra dos seus devanceiros. O impacto foi enorme
e a experiencia moi fecunda. A pequena parroquia de San Martiño de
Borela en Cotabade, onde acabou vivindo dous anos, asistiu ao nacemento
dunha futura escritora, pois alí, segundo ela, "consolidouse o
instinto narrativo que traía conmigo do Brasil". Nesa vocación
literaria desempeñou un papel fundamental o seu avó materno, Daniel
Cuiñas Cuiñas, un vello contador de historias, dos que abondaban e
abondan en Galicia, que chegou a Brasil no comezo deste século. «El é
a miña narrativa», ten afirmado a neta.
Nesa travesía que emprendeu Nélida Piñón,
veu dicir ela mesma o ano pasado en Santiago, remontou o río da lingua,
encontrando as fontes que desembocan despois no portugués, e
mergullouse nesas augas das que "recolle forza e orixe".
Serviuse despois da memoria que lle ofreceu
Galicia para as súas obras, en especial Tebas do meu coração,
o conto Finisterre e sobre todo A República dos sonhos,
unha novela da emigración galega. Nela aparece Galicia transfigurada e
desfigurada sempre no texto literario como unha terra "poboada
de lendas e seres inquedos, sempre preparados para partir en busca de
territorios novos, movidos eses habitantes polo instinto de volta,
alimentados polo fervor da saudade". A causa desta capacidade
fabuladora que atribúe aos galegos sería a de sermos "oriúndos dos
celtas, os indomables desbravadores do imaxinario." ¡Que teima! |