A
resaca dos últimos días case fixo desaparecer a faixa de area nun
treito da praia de Copacabana que normalmente ten uns setenta metros de
ancho e acabou a penas con tres. O mar avanzou con furia ata a beira do
famoso paseo e levou consigo unha das cabinas de teléfono que os
cariocas, sempre tan expresivos coas palabras, chaman orellões
pola súa forma de cuncha. O mesmo fenómeno, moi frecuente na praia do
Leblón, aconteceu tamén este ano no veciño areal do Arpoador e a
cousa parece que non vai quedar aí, pois, segundo os expertos, as augas
ameazan con invadir nun próximo asalto as pistas da Avenida Atlántica
e derrubar un dos mitos e postais máis universais da
cidade.
No inicio do século Copacapana era unha praia
deserta, fóra da baía, de areas brancas e cabanas de pescadores
pobres. A súa belísima media lúa pode verse aínda intacta nas vellas
fotos en branco e negro feitas polos Augusto Malta ou Marc Ferrez, e,
desde a semana pasada, nas de Juan Gutiérrez, un español que visitou a
capital federal entre 1893 e 1894. O Museu Histórico Nacional acaba de
editar para commemorar os 75 anos da súa creación un "cd-rom" cos
traballos deste aventureiro, contendo 260 fotos, a maioría inéditas,
que forman parte do seu acervo.
Pero a violencia das mareas, que moitos
atribúen ao fenómeno climático coñecido, tamén aquí en español,
como "El Niño", non é o único problema a resolver na mundialmente
famosa praia de Copacabana. Máis grave quizais é o aumento da
contaminación, que levou aos biólogos que analizan periodicamente as
augas en varios puntos críticos da orla marítima, a non recomendar o
baño pola gran cantidade de coliformes fecais contados no microscopio.
O asunto chegou xa á mesa de traballo do alcalde, que considera
prioritario a salubridade das augas e encargoulle o proxecto de
recuperación ao Laboratorio Nacional de Engenharia Civil de Lisboa, o
mesmo que hai máis de vinte anos interviñera nos traballos de
remodelación do areal.
Todo isto da contaminación traeme á memoria
un capítulo que parecía esquecido da historia da cidade e que sempre
lles impactaba aos viaxeiros europeos. Con esa escena comeza a última
novela de Jô Soares (O xangô de Baker Street) traducida o ano
pasado ao español: a poucos metros do Paço Imperial, o edificio que
agora serve precisamente de sede ao Museu Histórico Nacional, estaba a
praia de don Manoel, onde a diario no século XIX os escravos negros
levaban sobre a cabeza barrís cos excrementos e lixo dos seus amos e
señores, que logo botaban á baía. Eran chamados "tigres" porque,
suponse, tiñan a pel manchada das porquerias que cargaban e polo cheiro
nauseabundo que despedían. |