Dos
edificios do centro de Río quedo, sen dúbida, co Teatro Municipal,
unha delicada e primorosa xoia das poucas que, por desgracia, se
conservan da gran Avenida Central (hoxe Río Branco), aberta no inicio
deste século polo alcalde Pereira Passos para transformar a daquela
pacata capital da República do Brasil nun elegante París tropical.
Nesa réplica da Ópera parisiense inaugurada
en 1909, o modelo de prestixio que para tales funcións aconsellaba a École
des Beaux-Arts, conseguiuse na tarde do sábado cumprir una dos
soños do compositor Heitor Villa-Lobos: a estrea da serie integral dos
seus Choros, obra considerada polo musicólogo José María Neves
como "unha especie de sublimación de toda a música popular
brasileira".
O choro naceu da improvisación e da relectura
de ritmos estranxeiros (tangos, polcas, valses, mazurcas, habaneras...)
que os músicos populares convertían, con máis síncopes e crebas, en
melodías "chorosas". O pai aprendeulle a Villa-Lobos teoría
musical e a tocar o clarinete; con el asistía, ademais, a óperas e
concertos nos que o obrigaba a recoñecer rapidamente notas e sons.
Trala súa morte, rematados os estudios básicos na escola do mosteiro
de São Bento, Villa-Lobos, desobedecendo as ordes maternas, saía
sempre de casa para se xuntar cos grupos de choro que tocaban en
bares, festas e rúas da cidade.
A Orquestra Sinfónica Brasileira e a Orquestra
Sinfónica do Teatro Municipal ofreceron o sábado unha homenaxe
póstuma ao compositor brasileiro máis universal. Os sete choros
da primeira parte —guitarra o primeiro, frauta e clarinete o
segundo, tres trompas e un trombón o terceiro...— destilan tamén
o sabor da música dos indios. Xa entre 1905 e 1912 Villa-Lobos realizou
varias viaxes polo norte e nordeste do país e quedou impresionado pola
riqueza das manifestacións folclóricas. Propuxo destinar para a
educación musical nas escolas o libro coas cancións recollidas por
consideralas "as raíces da nosa nacionalidade". O seu proxecto
dunha música nacionalista viuse moi beneficiado co movemento da Semana
de Arte Moderna de São Paulo que revolucionou o mundo artístico
brasileiro. Villa-Lobos volveuse máis iconoclasta coa música
académica, que chamaba "música papel", algo que se puido comprobar
na segunda parte do programa do sábado, con choros máis modernos e de
difícil execución.
Despois do concerto, con bo sabor de boca,
lembrei as palabras dun famoso crítico francés que, cando Villa-Lobos
presentou as súas composicións no efervescenteParís de 1927, saudou
así o acontecemento: "é a primeira vez na Europa que se asiste a
obras vindas da América do Sur; elas tráennos a natureza, unha
profusiónde froitas, paxaros e flores". |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas