Dos
últimos datos publicados dedúcese un maior optimismo sobre a
situación dos indios brasileiros. Despois de moitos séculos, o seu
número está aumentando cada vez máis. As cifras son elocuentes: a
taxa de crecemento das poboacións indias é de 3,5% anual, mentres que
a media do país é de 1,3%. O antropólogo Darcy Ribeiro, morto hai un
ano, calculara a existencia de cinco millóns de indios en 1500 cando
comezou a colonización portuguesa. Nos anos cincuenta deste século
serían aproximadamente cen mil e hoxe, ao parecer, trescentos mil,
contando tamén os que viven en centros urbanos (case vinte mil).
A relativa recuperación demográfíca é o
froito de moitos anos de esforzos e loitas pola supervivencia e da axuda
combativa de moitas organizacións que deron a voz de alarma para que o
Estado exercese o amparo sobre estas poboacións. A maior conquista
chegou coa aprobación da Constitución Federal de 1988, na que se
recoñecía o dereito inalienable dos indios á posesión das terras que
ocupaban. Pero a Funai (Fundação Nacional do Indio), a axencia
gubernamental encargada de defender e garantir os intereses e os
dereitos indíxenas, ten moitísimas dificultades para facer cumprir a
lexislación.
Hai, ademais, aínda hoxe, sesenta grupos
illados de indios que se resisten —ás veces con violencia— ao
contacto directo. Sidney Possuelo, director do Departamento de Indios
Isolados da Funai di que son unha xente case descoñecida de quen se ten
pouca ou ningunha información, a penas que viven da caza, da pesca e da
recolección e non teñen relación con outras tribos. Foron recuando
durante anos ata chegar a lugares de difícil acceso, resistindo así ao
avance da fronteira. Possuelo non defende o seu illamento eterno (a
pureza resultaría imposible), e si unha inserción preparada,
dándolles tempo á asimilación sen ruptura violenta. Só o risco de
exterminio determinaría para el a decisión de establecer o contacto, o
"último recurso". Iso foi o que aconteceu o 15 de outubro pasado
cando el mesmo contactou por primeira vez cos indios corubas na rexión
do val do Javari, preto da fronteira co Perú.
Os antecedentes non son, polas dificultades
extremas, demasiado alentadores. En 1973 o territorio dos indios
crenacores resultou cortado pola estrada BR-163 Cuiabá-Santarem e
entraron de súpeto no noso século vinte, emocionando a medio mundo cos
seus amizosos abrazos de aproximación. Eses indios, chamados xigantes
pola elevada estatura —máis de dous metros— de moitos deles,
e que fuxiran durante douscentos anos dos brancos, eran seiscentos.
Moitos morreron despois do primeiro contacto polo que foron trasladalos
en avión ao refuxio do Parque Indíxena do Xingu. Hoxe quedan pouco
máis de douscentos. Pero nunca se afixeron a esas planicies e o ano
pasado decidiron regresar ás súas terras, das que reclaman agora á
Xustiza a propiedade. |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas