O
Oso de Ouro do Festival Internacional de Cine de Berlin para a película
Central do Brasil e o de Prata á mellor actriz para a súa
protagonista, a venerable e fantástica dama do teatro brasileiro
Fernanda Montenegro de avós galegos, por certo, conseguiron
romper este ano co pernicioso costume dos medios de comunicación de
todo o mundo de se referiren estes días a Brasil cos consabidos
tópicos e as gastadas imaxes do carnaval carioca.
O filme, moi ben recibido polo público na súa
estrea, constitúe a terceira longametraxe dirixida por Walter Salles,
cineasta de 41 anos, despois de A grande arte e a coproducción
lusobrasileira Terra estranxeira (con Daniela Thomas). O éxito
en Berlín veu precedido polos grandes eloxios recollidos no mes de
xaneiro en Utah, no Sundance Festival, o encontro internacional
fundado en 1981 por Robert Redford para promover o cine independente,
aínda que nos últimos anos funcione, malgré lui, de escaparate
ideal para os cazatalentos das grandes productoras de Hollywood.
A película conta a historia de Dora (Fernanda
Montenegro), unha profesora xubilada, soa e endurecida pola pobreza, que
sobrevive coa súa infame pensión e coa estafa cotiá de escribir
cartas, que despois non envía pero cobra, aos analfabetos da Estación
Central de trens de Río, un lugar perigoso seino por experiencia
e fermosamente caótico. Certo día unha das súas clientes morre
atropelada fronte á Central, deixando orfo e desamparado a Josué
(Vinicius Oliveira), un neno de nove anos ao que Dora decide finalmente
axudar e afastar das mafias que o queren comprar. Xuntos suben a un
autobus na procura do pai do pequeno, que, ao parecer, vive en Bom
Jesús, unha cidade encravada en Pernambuco, lonxe, no nordeste.
E a estrada sempre obriga. A película non
deixa de ser, como todo road-movie, unha aventura, unha viaxe
iniciática, contracorrente do fluxo migratorio por lugares
descoñecidos e áridos do interior do país, que vai facer que se
aproximen dúas persoas tan dispares (como en Alicia nas cidades
de Wim Wenders), que teñan sentido as súas vidas e que se vaia
revelando "outra" realidade social, a dos excluídos, dentro da
tradición -moi neorrealista- iniciada polo Cinema Novo, do que o seu
director se sente herdeiro. (En Terra estrangeira, do 95, os dous
personaxes, Alexandra e Paco, un fillo de emigrantes españois que vive
en São Paulo, teñen que deixar o país para buscar as súas orixes en
Europa).
O estilo de Walter Salles é seco e lírico sen
caer nunca no sentimentalismo. Nace da súa rica experiencia como
documentalista e do desafío de facer protagonista a unha parella
formada pola mellor actriz de Brasil, con cincuenta anos de brillante
carreira detrás, e un neno de dez, orfo de pai, que acababa de
abandonar a escola e que recrutou no recen incendiado aeroporto Santos
Dumont, onde se gañaba a vida como limpabotas, coa condición de que
voltase aos estudios despois de rodar o filme. |