Da
realidade vese só o que se quere ver. Algúns fotógrafos eríxense,
segundo Susan Sontag, en científicos e fan un inventario do mundo;
outros, máis moralistas, concéntranse, pola contra, no que ela chama
"casos difíciles". Na obra do brasileiro Sebastião Salgado, que
acaba de ser distinguido co Premio Príncipe de Asturias das Artes deste
ano, as dúas condicións non son excluíntes. E a maioría das súas
imaxes, de ton evanxélico —un evanxeo social en branco e negro e,
case sempre, a contraluz—, ben poderían ilustrar a recente reedición
conmemorativa do Manifesto Comunista, feita cento cincuenta anos despois
da súa publicación coa escusa da pertinencia do libro de Marx e Engels
nestes tempos de hoxe. Os retratados por Salgado poderían figurar como
"os novos escravos da terra, a famélica lexión de proletarios",
ese xénero humano do que fala a Internacional.
A vocación de Salgado pola fotografía é
tardía e para entender a súa obra, non se debe esquecer a súa
rigorosa formación como economista na Universidade Federal de Espírito
Santo en Vitoria, onde militou no movemento comunista e na Xuventude
Universitaria Católica, e en São Paulo, onde fixo os cursos de
pos-grao. A seducción polo mundo da fotografía nace en Europa, —chegou
en 1969— e foi tan forte que, responsable do seu talento, decidiu
renunciar ao seu envexable posto no Instituto do Café e comezar a súa
aventura, traballando primeiro pola súa conta e despois para as
axencias Gamma, Sygma e, desde o 79 ata o 1994, para a mítica Magnum.
(Hoxe ten a súa propia empresa, Outras Américas, coa súa esposa).
Vaise especializar Salgado en reportaxes de
longo prazo, ás veces de anos, feitas sempre con tenacidade e
paciencia, como se abordase unha tese: sobre o problema da vivenda nos
suburbios de París, sobre a integración dos inmigrantes na sociedade
europea, ou sobre os indíxenas americanos, o que o levou a percorrer
desde 1977 a 1984 todo o continente.
Os seus últimos proxectos son aínda máis
ambiciosos e apaixonantes. O primeiro deles deu lugar á famosa serie Trabalhadores,
onde conseguiu atopar a beleza escondida na miseria e na desesperación
da que considera a maioría da humanidade que é victima do poder. Foi
criticado pola súa excesiva estetización da pobreza, pero concibe o
seu oficio como unha arte de misión. Que o levou a enfrontar o seu
proxecto de seis anos, que rematará no 2000, de recoller en imaxes os
grandes movementos das poboacións no mundo, unha épica silenciosa, e
que o fixo volver ao Brasil para tratar o problema dos Sem Terra, e
coñecer as costuras do planeta, as fendas e feridas por onde supura o
transvasamento das migracións, como o estreito de Xibraltar ou a
longuísima fronteira mexicana con Estados Unidos, e mergullarse e
camiñar, sempre só, por megacidades como O Cairo, São Paulo, México
D. F. ou Shangai.
E cada vez que regresa das súas viaxes ao seu
fogar en París, enfróntase ao drama máis íntimo do seu fillo
Rodrigo, de dezaoito anos, portador da síndrome de Down, outro mundo
por descubrir, a quen tamén lle adoita facer fotografías que algún
día, comenta sempre, transformará nun libro. |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas