Segundo denunciou o domingo O Estado de São Paulo, algúns
concellos da rexión paulista —uns cen— están a adoptar
medidas de "hixiene social" contra os numerosos inmigrantes chegados
do nordeste do país para impedir que fixen a residencia nos seus
límites. Estendeuse entre eles a práctica de conceder pasaxes
gratuítas de autobús para que regresen ás súas localidades de orixe
e, ao parecer, estes gastos figuran xa con anticipación nun fondo
especial dos orzamentos municipais.
Os alcaldes xustifican esta política como unha
resposta á emprendida polos concellos dalgúns estados do nordeste
(Pernambuco, Ceará, Natal, Piauí) que estimulan da mesma maneira a
saída para o sueste a quen quere fuxir da miseria, da fame e agora
tamén, unha vez máis, da seca. Cidades como Río, Santos e, sobre
todo, São Paulo, con espacios urbanos moi saturados, son vistas aínda
como unha terra de esperanza e oportunidades, polo menos para
sobrevivir, a pesar de que perderon moita da capacidade de absorción da
que dispoñían na década dos setenta, cando recibiron a toda a xente
do nordeste que chegaba en masa e se espallaba polas casas de parentes e
amigos.
A noticia do xornal e a evocación deses
ómnibus percorrendo o país, leváronme á relectura de João Cabral de
Melo Neto, un escritor que me entusiasma, seguramente o maior poeta vivo
en lingua portuguesa. Nacido en Recife en 1920 no seo dunha familia
tradicional pernambucana emparentada coas máis ilustres da antiga
capitanía, xa de neno contemplou desde a "casa-grande" da facenda
paterna a procesión dos que fuxían da seca: "Por trás do que
lembro, ouvi de uma terra desertada, vaziada, não vazia; mais do que
seca, calcinada. De onde tudo fugia, onde só pedra é que ficava, pedras e poucos homens
com raízes de pedra, ou de cabra. Lá o céu perdía as nuvens,
derradeiras de suas aves; as árvores, a sombra, que nelas já pousava.
Tudo o que não fugia, gaviões, urubus, plantas bravas, a terra
devastada ainda mais fundo devastava."
Despois de cinco décadas cunha infernal dor de
cabeza, un tormento continuo que non lle impediu escribir e mesmo o
levou a facer en verso un monumento á aspirina, coa que conseguía
"domar
o cerebro", João Cabral de Melo Neto acaba de quedar cego aos setenta
e oito anos por unha dexeneración da retina dos seus ollos, vive
retirado e deprimido nun apartamento do barrio do Flamengo, aquí no
Río, e decidiu esquecer a poesía e poñer punto final á súa obra.
Só con moita insistencia, o seu amigo Antonio
Saraiva, profesor da Universidade de Porto, conseguiu que escribise nese
deserto escuro no que agora vive algúns poemas, aínda inéditos, que
van saír publicados este mes na revista Terceira Margem do
Centro de Estudios Brasileiros. O escritor que se preguntaba no seu
famoso libro Educação pela pedra (1966) polo misterio de cómo
um ser vivo pode brotar / de um chão mineral?, foi capaz de enviar
un poema cun título moi elocuente do que é a súa obra: Existe um
baobá no Recife.*
___________________
* A vella árbore tamén secou: o
poeta morreu o 9 de outubro de
1999. |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas