O
cine non é tan fugaz coma o teatro ou a vida mesma. E agradécese. Hai
uns días o director Domingos de Oliveira transformou o zaguán do Espaço
Unibanco 1 de Cinema de Botafogo nunha improvisado e animado salón
de baile para acoller a estrea do seu último filme, Amores, que
recibiu os premios da crítica, do público e o especial do xurado no
recente Festival Internacional do Gramado en Río Grande do Sur.
Baseada nunha peza teatral homónima, gaña na
pantalla esta comedia romántica de costumes á carioca, interpretada
polos mesmos actores que nos escenarios, unha especie de crónica
moderna das relacións amorosas, un pouco ao xeito de Woody Allen, pero
substituíndo o nicho ecolóxico de Manhattan por un Río contemporáneo
e sempre tropical, do que o seu director odia saír. E contando tamén
problemas universais. Neste caso, as desventuras dun solitario escritor
de TV (interpretado polo propio Oliveira) que ve como a súa filla
(tamén na vida real) parece disposta a abandonar o niño paterno e voar
libremente. Completan o labirinto sentimental duas parellas en crise, a
primeira por non conseguir ter fillos despois de anos de casamento e a
outra porque a esposa se apaixona por un bisexual. Todo servido con
moito humor e optimismo.
Afastado vinte anos do cine, Domingos de
Oliveira non é un descoñecido, senón unha figura emblemática do
medio artístico carioca e brasileiro, fundador no seu país da comedia
de costumes urbana que nos anos 60 ousou competir, coas risas e
gargalladas que provocaba, cos sisudos directores do Cinema Novo. Nacido
en Río no seo dunha familia de clase media de Copacabana, estudiou
enxeñería e deu clases de Física e Matemáticas, antes de se dedicar
ao teatro, ao cine e á televisión, capítulos profesionais dunha
biografía que, sempre o di, preferiría titular mellor cos nomes das
mulleres que amou.
Domingos de Oliveira fíxose protagonista da
historia do cine brasileiro con Todas as mulheres do mundo, unha
deliciosa e poética longametraxe en branco e negro que inaugurou este
xénero naturalista no ano 67. Trata a historia dun conquistador que
entra en crise por estar namorado dunha única muller, interpretada pola
actriz Leila Diniz, a súa propia esposa na vida real e da que daquela
se estaba a separar. O filme consagrouna como mito nacional. Ela
simbolizaba o desexo de liberdade para toda unha xeración nunha época
pouco tolerante, e, como tal, foi coroada musa da República de Ipanema
e o seu comportamento liberal e radical axudou a quebrar algúns tabús
e mudar costumes, aínda que despois fabricouse con ela unha imaxe falsa
de feminista exaltada e revolucionaria.
Todas as mulheres do mundo resulta unha
película máis redonda, completa e apaixonada que estes Amores
de trinta anos despois. Constitúe unha marabillosa oda á cidade de
Río e unha lección, como a de Truffaut, de como filmar unha muller.
Cego de amor, mesmo separándose dela e tendo que traballar xuntos,
Domingos de Oliveira fixo case un requiem, anticipando a morte
prematura de Leila Diniz nun accidente de avión en 1972 cando tiña
vintesete anos. O filme nace precisamente da dor da separación. Conta
ao respecto o actor Paulo José, o alter-ego do director naquela
película e portavoz dos seus sentimentos, que o seu amigo choraba
sempre ás agochadas a cada intervalo da rodaxe. |