Sábese que o pintor Rousseau o "aduaneiro" aproveitaba as visitas
ao Xardín de Plantas de París para facer bosquexos de toda aquela
vexetación exótica e colonial alí encerrada, e pintar despois as
espesas selvas dos seus misteriosos cadros. Roberto Burle Marx,
brasileiro nacido en 1909 en São Paulo e trasladado de neno a Río, foi
encontrar nos xardíns botánicos de Alemaña, a onde viaxou para
converterse nun artista, a beleza das plantas tropicais do seu país. De
volta a Brasil, comezou a cultivalas e coleccionalas no xardinciño da
súa casa de Laranjeiras.
O primeiro traballo que lle permitíu plasmar a
súa vocación artística de paisaxista fíxoo no inicio dos anos
trinta, cando estudiaba na Escola de Belas Artes de Río, a pedido do
seu amigo o arquitecto Lucio Costa, para quen proxectou o xardín
particular da súa casa. Resultou verdadeiramente revolucionario
atreverse a utilizar plantas tropicais nativas e unha nova estética
afastada xa dos modelos europeos tradicionais e máis semellante nas
formas á pintura vangardista que practicaba.
Transformouse Burle Marx nun pintor e
arquitecto de paisaxes, e, no deseño dos seus xardíns, "natureza
ordenada e organizada polo home para o home", definiunos nunha
entrevista antes de morrer en 1994, guiábase polos principios que rexen
a música ou a pintura: a cor, o volume, o rítmo,... sempre en perfecta
harmonía. Non tardou en acadar unha gran fama internacional con obras
espalladas por todo o mundo e polo seu país, onde estiveron ligadas
case sempre ao triunfo da arquitectura e o urbanismo modernos, como
aconteceu en Pernambuco, Pampulha, São Paulo e, sobre todo, en Brasilia
e no propio Río, ao que deu moito da súa nova imaxe de cidade
maravilhosa.
Dos moitos parques que aquí ten, a meniña dos
seus ollos —e dos meus— era, sen dúbida, o do Aterro do Flamengo, o
primeiro park way do Brasil, unha ampla área verde, aberta,
debuxada con primor nos terreos gañados ao mar nos anos sesenta e feita
en parte para compensar e mimar aos cariocas polo trauma que supuxo a
perda da capitalidade. Hoxe o Aterro, como se lle coñece popularmente,
continúa a ser un espacio de lecer —contén unha das máis belas
vistas da cidade, co perfil do Pão de Açúcar, o barrio de Urca e a
enseada ao fondo— pero a degradación que sofre é xa tan notoria
que as autoridades acaban de lanzar un proxecto para revitalizalo, que
comezará este mes de outubro. Difícil tarefa a que lles espera. Hoxe o
parque vén sendo refuxio de día para atracadores, sempre ao axexo nas
pasarelas que, sobre as rápidas avenidas, o comunican co centro, e
mendigos que fan o seu abrigo nos poucos edificios que o salpican ou
leña das árbores para poder pasar quentes as noites, alí sempre
perigosas pola prostitución, a venda de droga e a violencia.
Como para celebrar a reurbanización anunciada —a
natureza ten tamén os seus misterios—, desde hai unhas semanas
cinco palmeiras do Aterro, traídas por Burle Marx da India hai trinta e
cinco anos e plantadas preto do Museu de Arte Moderna, floreceron de
repente coa chegada da primavera, moito antes do tempo previsto para
esta rara especie (uns cincuenta anos). Altas e elegantes, locen agora,
moi coquetas elas, un penacho de flores verde limón que parece un
anticipo do carnaval. Dentro de catro meses apodrecerán e morrerán
irremediablemente cumprindo o seu ciclo vital. |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas