Os
cento sesenta millóns de brasileiros formaban para Darcy Ribeiro «unha
inmensa masa neorromana, unha nova Roma, moito mellor, máis robusta e
máis bela, lavada en sangue negro e indio». Coa súa morte o pasado
día dezasete de febreiro, o Brasil perdeu un dos seus intelectuais
máis recoñecidos. Antropólogo e novelista, foi tamén un home de
partido e, na súa carreira política, a educación foi a súa gran
preocupación. Abandonou temporalmente os estudios etnolóxicos sobre
poboacións indíxenas para se ocupar da implantación da Universidade
de Brasilia, da que sería rector, tarefa que o levou a outras, como a
de Ministro de Educación e Cultura en 1962, antes do golpe dos
militares. Na actualidade era senador polo Estado de Río de Xaneiro,
onde nacera en 1922, e traballaba na creación no norte fluminense dunha
Universidade do Terceiro Milenio, que imaxinaba para os seus
compatriotas volcada á ciencia e á tecnoloxía, para evitar,
dicía, seren colonizados.
Na necesidade de buscar unha teoría do Brasil,
conta no seu interesantísimo libro O Povo brasileiro: a formação e
o sentido do Brasil (1995), tratou toda a súa vida de reconstituir
e analizar as dispares bases raciais do seu país, partindo, como
indixenista que era, da matriz tupí, un mundo pasado ao fío da espada
dos invasores portugueses, «oriúndos do mar oceano», que se
mesturaron cos indios formando un pobo novo. A esa primeira protocélula
da cultura brasileira, como a chamaba, incorporaríase a seiva dos
escravos africanos e, máis tarde, a dos novos continxentes de
inmigrantes europeos: italianos, españois, portugueses, alemáns,
xaponeses, eslavos, sirios, libaneses... que constitúen hoxe en día
certos conglomerados rexionais. Os brasileiros serían, pois, para Darcy
Ribeiro, o pobo máis mesturado racialmente do mundo. Pero o seu
nacionalismo e o seu entusiamo polas profundidades da alma colectiva,
que non comparto en absoluto, levárono a defender a existencia dunha
etnia nacional brasileira, dun pobo-nación asentado nun territorio e
encadrado dentro dun mesmo Estado para nel vivir o seu destino.
Vinte anos antes, cando se lle preguntou polas
súas impresións á volta do exilio que padeceu pola dictadura militar,
declarara co seu ollar de antropólogo perspicaz e máis axustado á
realidade: «Esperábanme sorpresas incribles aquí no Río. A primeira
delas foi ver a beleza da raza brasileira en Ipanema. Despois fun ver
Caxías, fun ver Madureira, aquilo era outra raza, a dos que non
comeran». |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas