A
semana pasada abriuse o calendario oficial das festas baianas do verán
coa tradicional homenaxe a Santa Bárbara na capital, Salvador. Pola
mañá cedo deu inicio ás conmemoracións unha misa celebrada na Igrexa
de Nosa Señora do Rosario dos Pretos, levantada no século XVIII por
escravos negros nas pausas, poucas, do seu traballo. O venres aparecía
ateigada de xente que entoaba cánticos relixiosos ao son de
instrumentos de percusión de orixe africana. O seu ritmo contaxiou a
todos, acompañándoo con palmas e algúns pasos de danza.
O sincretismo estaba presente. No momento do
ofertorio varias mulleres encamiñáronse ao altar con flores, pan,
trigo e froitos en reverencia á Iansá, a divinidade (orixá) feminina
que no culto africano do candomblé se asocia a Santa Bárbara,
padroeira do raio, das treboadas e do lume. Os fieis combinaban para a
ocasión o branco tradicional baiano coas roupas vermellas. Fóra, unha
multitude seguía emocionada a cerimonia polos altovoces.
Outro momento significativo da liturxia foi
cando o actor Mauro Moura, do curso de teatro da Universidade Federal de
Bahía, interpretou o secular e barroco sermón proferido en 1640 polo
padre Antonio Vieira, o xesuíta máis famoso do Brasil. Nel aproveitaba
o heroísmo da lenda de Santa Bárbara para pregar polo éxito militar
de Portugal contra os holandeses, dominadores durante anos do nordeste
brasileiro desde o Ceará ata o río San Francisco, interesados no
negocio do azucre e dos escravos, e en guerra contra as coroas de
Portugal e Castela unidas con Felipe II.
Ás dez da mañá saíu por fin en procesión a
imaxe da santa polas rúas engalanadas, acompañada por centos de
devotos que recibían con alivio —a calor xa era sufocante naquela
hora— unha chuvia festiva e sensual de confetti, pétalos de
rosas e miles de litros de auga perfumada lanzados desde as xanelas.
Despois, unha parada obrigada da comitiva relixiosa: fronte ao Instituto
do Patrimonio Artístico e Cultural en agradecemento ao excelente labor
de restauración dos edificios e monumentos do centro histórico do
Pelourinho, chamado así pola columna de pedra onde os escravos negros
eran castigados publicamente, o corazón do Salvador, que durante moitos
anos se deixou caer no abandono, na miseria e na degradación máis
terribles.
Proseguiu a procesión o seu camiño
percorrendo as principais rúas da cidade alta. Daba gusto pasear polo
barrio. Unha sucesión de casas, conventos e igrexas magnificamente
restaurados. Relucían os tellados, as cores, os muros e os azulexos na
mañá limpa, colonial
e barroca.
Pouco despois do mediodía recolleuse a imaxe
da santa na súa igrexa. A festa continuou ata a noite. Por todas as
partes, das barracas montadas ao ar libre e dos restaurantes cheos de
xente, deixouse sentir o profundo arrecendo do carurú, o prato especial
baiano para este día, todo un rito, feito a base de quiabo —que é
o froito do quiabeiro—, picado ou cortado en toros e temperado con
sal, cebola raiada, xenxibre, castaña de cajú e outros ingredientes e
sementes de plantas descoñecidas por min.
Non cabe dúbida, o Pelourinho concentra aínda
todo o sabor do trópico. |
BVG
Atrás
Índice de Páxinas
Páxina Seguinte
Ir ao índice de Páxinas