BVG     Atrás    Índice de Páxinas

CRONOLOXÍA DO SURREALISMO

1895.- Nacementos de Paul Éluard, Paul Nougué e Jacques Vaché.
1896.- Nacementos de Antonin Artaud, André Breton, André Masson e Tristan Tzara
1897.- Nacementos de Louis Aragon e Philippe Soupault.

Por outra parte, cando pensamos no que se expresa astroloxicamente no surrealismo de influencia "uraniana", moi predominante, ¿cómo non desexar, desde o punto de vista surrealista que apareza unha obra crítica e de boa fe dedicada a Urano, que axudaría a encher, neste aspecto, unha lagoa antiga? Tamén debemos dicir que nada se intentou neste sentido. O firmamento baixo o que naceu Baudelaire, que presenta a notábel conxunción de Urano e Neptuno, permanece aínda, por así dicilo, ininterpretábel. Da conxunción de Urano con Neptuno, que tivo lugar de 1896 a 1898, e que soamente se produce cada coarenta e cinco anos, desta conxunción que caracteriza o firmamento baixo o que nacemos Aragon, Éluard e mais eu, soamente sabemos, por Choisnard, que, pouco estudada aínda pola astroloxía, "moi probabelmente significa: amor profundo ás ciencias, procura do misterioso, grandes desexos de instruírse". André Breton, Segundo manifesto do surrealismo.

1899. - Nacemento de Benjamin Péret.
1904.- Nacementos de Luis Buñuel, René Crevel, Robert Desnos Suzanne Munard, Jacques Prévert e Yves Tanguy. Publicación de A interpretación dos soños de Sigmund Freud.
1905.- Primeira Revolución rusa: "domingo sangrento, de San Petesburgo e insurrección en Moscova. Einstein formula a "teoría da relatividade".
1914.- Marcel Duchamp: os ready made. Giorgio de Chirico: Melancolía e misterio dunha rua. O cérebro do neno. Comeza a primeira Guerra Mundial. Morre, suicídase, o poeta George Trakl.
1916.- Febreiro Marzo: Breton encontra a Vaché en Nantes.

Ao Señor André Breton.                14-11-1918                Carísimo amigo, -¡En que abatemento me encontrou a súa carta! Estou vacío de ideas e pouco sonoro, máis que nunca sen dúbida rexistrador inconsciente de moitas cousas. [...] Sairei da guerra docemente catatónico, tal vez ao xeito deses espléndidos idiotas de aldea (ben o desexaría)... ou ben ...¡que película faría! -Con automóbeis loucos, ¿sabe?, pontes a derrubarse, e mans maiúsculas que rastrexan na pantalla á procura do documento, ¡e que documento!... ¡Inútil e inapreciábel! -¡Con diálogos tan tráxicos e en traxe de noite, por detrás da palmeira que escoita! -E despois Charlie, naturalmente, rictus na boca e as pupilas sosegadas. ¡O Policeman que quedou esquecido no portamalas! -Teléfono, mangas de camisa, con xente que corre, en curiosos movementos descompostos -Willian R. G. Eddie, que ten dezaseis anos, miles de millóns de negros en libré, cabelos grisallos tan belos, e un monóculo de cuncha de tartaruga. Casará. Serei tamén cazador, ou ladrón, ou buscador, ou mineiro, ou sondeador. Bar de Arizona (Whisky -Gin and mixed?), e belas florestas explotábeis, e, ¿sabe?, eses belos pantalóns de montar con pistola ametralladora ao lombo, e ben barbeado, e mans tan belas de solitario. Todo terminará nun incendido, son eu quen o di, ou nun salón, fortuna feita -Well. -¿Que hei facer, pobre amigo, para aguantar estes últimos meses de uniforme? -(aseguráronme que a guerra acabara) -estou que non podo máis... e ademais ELES desconfían... ELES sospeitan algunha cousa -¿con tal de que ELES non me desmiolen mentres estou nas mans DELES? -Lin o artigo de L.A. sobre cinema (en Film), co máximo pracer que me é posíbel neste momento. Haberá cousas moi divertidas a enxendrar, logo que estexa desencadeado en liberdade           E           ¡COIDADOI!           Quererá vostede escribirme?           O seu bo amigo                                                             Harry James           Jacques Vache. Lettres de guerre

Hugo Ball comeza en Zurich as funcións do Cabaret Voltaire. Fundación de Dadá

Declaro que Tristan Tzara achou a palabra DADÁ o día 8 de febreiro ás 16 horas da tarde: estaba eu presente cos meus 12 fillos cando Tzara pronunciou por vez primeira esa palabra que desencadeou en nós un entusiasmo lexítimo. Iso acontecía no café Terrasse en Zurich e eu levaba un brioche no naríz esquerdo. Estou persuadido de que esa palabra non ten ningunha importancia e que non hai senón imbecis e profesores epsañois que poidan interesarse polas datas. O que nos interesa é o espírito dadá e nós eramos todos dadá antes da existencia de dadá. As primeiras Virxes Santas que pintei datan de 1886, cando tiña eu algúns meses e me distraía mexando impresións gráficas. A moral dos idiotas e a súa crenza nos xenios danme gañas de orinar. Hans Arp

1917.- 24 de xuño, representación de As mameiras de Tiresias, "drama surrealista" de Guillaume Apollinaire

AS MAMEIRAS DE TIRESIAS                                                                                 (Prólogo - fragmento) Voltando á arte teatral, acharanse no prólogo desta obra os trazos esencias da dramaturxia que eu propoño. Engado que ao meu parecer esta arte será moderna, rápida, cos recursos e ampliacións que se impoñen se se quere asombrar o espectador. O tema será moi xeral para que a obra dramática da que constitúa o fondo poida influír nos espíritos e nos costumes, no sentido do deber e da honra. Segundo o caso, o tráxico prevalecerá contra o cómico ou inversamente. Mais non penso que de agora en adiante se poida soportar, sen impaciencia, unha obra teatral onde estes elementos non se opoñan, pois existe tal enerxía na humanidade de hoxe e nas novas letras contemporáneas, que a desgraza máis grande axiña parece que teña unha razón de ser, que se poida mirar non só desde o ángulo da ironía benévola que permite rir, sinón tamén desde o ángulo dun verdadeiro optimismo que consola inmediatamente e que deixa medrar a esperanza. Ao fin e ao cabo o teatro é tan pouco a vida que interpreta como a roda unha perna. É lexítimo, pois, ao meu parecer, incorporar ao teatro estérticas novas e impresionantes que acentúan o carácter escénico dos personaxes e aumentan a pompa da realización, sen modificar, non obstante, o patético ou o cómico das situacións que deben bastarse a si mesmas. Para acabar quero engadir que, desvinculando das veleidades literarias modernas unha certa tendencia que é a miña, non pretendo de maneira ningunha fundar unha escola, senón antes de nada protestar contra ese teatro fotografista que constitue a máis clara arte teatral de hoxe. Esta ilusión óptica que convén, sen dúbida ao cinema, é acho, a cousa máis oposta á arte dramática que poida haber. Engado que, ao meu parecer, o único verso que convén ao teatro é un verso flexíbel, baseado no ritmo o tema, a respiración e que se pode adaptar a todas as necesidades teatrais. O dramaturgo non desdeñará a música da rima, que non debe ser unha suxeición da que autor e auditorio se cansen axiña, senón que pode engadir algunha beleza ao patético, ao cómico, nos coros, en certas réplicas, ao final de certas tiradas, ou para fechar dignamente un acto. ¿Non son infinitos os recursos desta arte dramática? Abre camiño á imaxinación do dramaturgo quen, rexeitando todas as ligames que lle pareceran necesarias ou ás veces retomando unha tradición esquecida, non acha útil renegar dos máis grandes dos seus predecesores rende aquí a homenaxe debida aos que elevaron a humanidade por riba das pobres aparencias coas que entregada a si mesma, se non tivese os xenios que a ultrapasan, debería contentarse. Mais eles fan aparecer aos seus ollos uns mundos novos que ancheando os horizontes, multiplicando sen cesar a súa visión, fornécenlle a alegría e a honra de proceder sen descanso aos descubrimentos máis sorprendentes.

Xullo: espectáculo de Musidora en Bobino. 26 de novembro, conferencia de Apollinaire no Vieux-Colombier: "O espírito novo e os poetas". Trunfo da revolución proletaria en Rusia, dirixida polo Partido Socialdemócrata (b) de Rusia. Crise da monarquía e folga xeral en España. Fundación das Irmandades da Fala. . Estados Unidos entra en guerra.
1918.- 19 de decembro, Vaché escribe a Breton: "decidimos deixar o MUNDO nunha semi-ignorancia estupefacta até a ocorrencia de calquer manifestación satisfatoria e tal vez escandalosa". Acaba a Primeira Guerra Mundial coa derrota de Alemaña e as potencias da Entente. Novembro, revolución en Alemaña, abdicación de Guillerme II. Congreso da Liga Espartaco. Morte de Apollinaire

ZONA                               Ao final estás canso deste mundo antigo                               Pastora o torre Eiffel o rabaño das pontes bale esta mañá                               Estás farto de vivir na antigüidade grega e romana                               Aquí até os automóbeis parecen antigos                               Só a relixión continúa a ser completamente nova a relixión                               Só ti en Europa non es vello oh Cristianismo                               O europeo máis moderno es ti o Pío X                               E a tin a quen as xanelas observan a vergoña impídete                               Entrar nunha igrexa e confesarte                               Les os prospectos os catálogos os papeis que cantan a berros                               Velaí a poesía esta mañá e para a prosa existen os xornais                               Hai os folletíns a 25 céntimos cheos de aventuras policiais                               Biografías de grandes homes e mil títulos diversos                               Vin esta mañá unha bonita rúa da que esquecín o nome                               Nova e limpa como era o clarín do sol                               Os directores os obreiros e as belas mecanógrafas                               Desde o luns á mañá ao sábado pola tarde pasan catro veces ao día                               Pola mañá a sirena xeme tres veces                               Unha campá rabiosa ladra cara ao mediodía                               As inscricións dos rótulos e as paredes                               As placas os anuncios berran á maneira dos papagaios                               Gosto da graza desta rúa industrial                               Situada en París entre a rúa de Aumont-Thièville e a Avenida des Ternes                               Velaí a nova rúa e ti non es máis que un neno pequeño                               A túa nai só te veste de azul e de branco                               Es moi piadoso e co máis antigo dos camaradas René Dalize                               De nada gostas tanto como das pompas da Igrexa                               Son as nove o gas apagouse todo de azul saes do dormitorio ás agachadelas                               Rezas toda a noite na capela do colexio                               Mentres que eterna e adorábel profundidade amatista                               Xira para sempre a deslumbrante gloria de Cristo                               É o fermoso lirio que todos cultivamos                               É a antorcha de cabelos roxos que non apaga o vento                               É o fillo pálido e vermello da dolorosa nai                               É a árbore sempre frondosa de todas as oracións                               É a dobre forca da honra e da eternidade                               É a estrela de seis puntas                               É deus que morre o venres e resucita o domingo                               É cristo que sobe ao ceo mellor que os aviadores                               Batendo o record do mundo en altura                               Pupila Cristo do ollo                               Vixésima pupila dos seculos sabe facelo                               E mudado en paxaro este século como Xesús sobre polo ar                               A cetonia que dorme no corazón da rosa                               Horrorizado vese deseñado nas ágatas de San Vito                               Estabas morto de tristeza o día que te vin alí                               Aseméllaste a Lázaro enlouquecido polo día                               As agullas do reloxo do barrio xudeo xiran ao revés                               E retrocedes así lentamente na túa vida                               Subindo ao Hradchin e pola noite escoitando                               Cantar nas tabernas cancións checas                               Eiste en Marsella en medio das melancias                               Eiste en Coblenza no Hotel do Xigante                               Eiste en Roma baixo unha nespereira do Xapón                               Eiste en Amsterdam cunha rapaza que achas fermosa e é fea                               Debe casar cun estudante de Leyden                               Alúganse cuartos en latín Cubicula locanda                               Lémbrome pasei alí tres días e outros tantos en Gouda                               Estás en París perante o xuíz de instrucción                               Como un criminal póñenche en estado de arresto                               Fixeches dolorosas e antigas viaxes                               Antes de darte conta da mentira e da idade                               Sofriches de amor aos vinte e aos trinta anos                               Vivín como un louco e perdín o eu tempo                               Non ousas xa mirar as túas mans e en todo momento quixese saloucar                               Sobre ti sobre o que amo sobre todo o que te horrorizou                               Miras con ollos cheos de lágrimas a eses pobres emigrantes                               Cren en Deus rezan as mulleres e amamantan os fillos                               Enchen co seu cheiro o vestíbulo da estación de Saint-Lazare                               Teñen fe na súa estrela como os reis magos                               Esperan gañar cartos na Arxentina                               E regresaren ao seu país despois de faceren fortuna                               Unha familia transporta un edredón vermello como ti transportas o teu corazón                               Ese edredrón e os nosos soños son tamén irreais                               Algún dos emigrantes quedou aquí e aloxouse                               Nos tugurios da rue des Rosiers ou da rue des Ecouffes                               Vinos moitas veces de noite toman o fresco na rúa                               E desprázanse raramente como as pezas de xadrez                               Hai sobre todo xudeos e mais súas mulleres levan perruca                               Permanecen sentadas cansas no fondo ds tendas                               Están de pé diante do cinc dun bar crapuloso                               Tomas un café de dúas cadelas entre os infelices                               Estás de noite nun grande restaurante                               Esas mulleres non son malvadas sen embargo teñen preocupacións                               Todas mesmo as máis feas fixeron sofrer ao seu amante                               Esta é a filla dun sarxento municipal de Jersey                               As súas mans que nunca vira son duras e están rachadas                               Teño unha inmesa piedade polas suturas do seu ventre                               Humillo agora a miña boca perante unha pobre rapaza de riso horríbel                               Estás só vai chegar a mañá                               E os leiteiros fan tintilar os seus pipotes nas rúas                               A noite afástase como unha bela Mestiza                               É Ferdine a falsa ou Lea a solícita                               E bebes ese alcool ardente como a túa vida                               A túa vida que bebes como augardente                               Camiñas cara ao Auteil queres ir a pé até a túa casa                               Durmir entre os teus fetiches de Oceanía e de Guiné                               Son Cristos doutra forma e doutra crenza                               Son os Cristos inferiores das escuras esperanzas                               Adeus Adeus                               Sol      Colo      Cortado

1919.- 6 de xaneiro: morte (¿Suicidio?) de Jacques Vaché nun hotel de Nantes por absorción de opio. 16 de xaneiro, carta-colaxe de Breton a Vaché. Marzo, primeiro número de Littérature primeira serie. Textos de André Gide, Max Jacob, Pierre Reverdy, Blaise Cendrars, André Salmon, Valéry, Léon-Paul Fargue, Jean Paulhan, Louis Aragon e André Breton. A revista, que toma o nome a partir dunha suxerencia de Valéry, é, simplemente, unha revista literaria da nova xeración que chama en axuda aos seus maiores. Abril, Soupault e Breton comezan a experimentar coa escrita automática. Escriben os primeiros textos de Os campos magnéticos. Abril-Maio, no número de Littérature aparecen as Poesías de Isidore Ducasse.

Os xemidos poéticos deste século non son máis que sofismas. Os principios fundamentais deben estar fóra de toda discusión. Acepto Eurípides e Sófocles, mais non acepto Esquilo. Non dedes mostra da falta de conveniencias máis elementais e de mal gosto cara ao Creador. Rexeitade a incredulidade: así me daredes pracer. Non existen dous xéneros de poesía, só hai un. Existe unha convención un pouco tácita entre o autor e o lector pola cal o primeiro se chama doente e acepta o segundo como enfemeiro. ¡É o poeta quen consola a humanidade! Os papeis invertéronse aribitariamente. Non quero ser difamado co calificativo de presumido. Non deixarei Memorias. A poesía non é a tempestade, como tampouco é o ciclón. É un río maxestoso e fértil. Só admitindo fisicamente a noite consíguese admitila moralmente. ¡Oh Noites de Young! Cantas dores de cabeza me producistes. Só se soña cando se dorme, son palabras como soño, nada da vida, paso pola terra, a preposición quizais, o trípode desordenado, que infiltraron nas vosas almas esa poesía húmida de languideces, semellante á podredume. Das palabras áa ideas non hai mais que un paso.                               Isidore Ducasse. Poésies

Agosto, aparición das Cartas de Guerra de Jacques Vaché. As tropas americanas que viñeran a Europa a loitar contra Alemaña, introducen o Jazz no vello continente. Tratado de Versalles onde os gañadores da Guerra imponen férreas condicións A Alemaña. Aplastamento da revolución alemana co asasinato dos seus líderes Rosa Luxemburg e W. Liebknetch. En México é asasinato o líder agrarista Emiliano Zapata. Fúndase en Moscova a III Internacional ou Internacional comunista. Auxe e caída da república dos consellos húngara.
1920.- Xaneiro, chegada de Tristan Tzara a París. Benjamín Péret únese ao grupo de Littérature. Morren Germain Nouveau -poeta amigo de Rimbaud- que será reivindicado polos surrealistas:

DERRADEIRO MADRIGAL           Cando morra quizais esta noite,           Non teño día preferido,           Se quixese eu son o dono,           En fin, non importa cando morra.           Caros amigos, prometédeme           Deixar o bosque... ao coello           E, por favor, non metades.           Como un simple fósforo           Nunha caixa de piñeiro:           Nin como un arenque no seu tonel           Non me deitedes ao longo,           Polo disparo de fusil que brada,           No sártego que acolchoa           Baixo a súa tampa chumbo.           Pois nada quero xúrovolo:           Nin ataúde; canto a tumba.           Faría má figura           Estou pouco feito pra a escultura,           Rexeito inda que fose bela.      ......................................................           Non son nin rico nin poderoso           Non son nada, só o canciño,           Só o canciño da miña Niniche           Só son o vello caniche           De toda a xente de non importa onde.      ..............................................................           Ningún sudario en tea fría...           ¡Olla! É case un verso de Gautier;           Nada de mortallas nin de camisas;           É preciso que volo diga,           Nu, mais nu completamente.           Como o sen baíña a cimitarra,           Como sen luva a man,           Un como un verme sob a miña pálpebra           E que só se grave na pedra           Un nome unha palabra, unha só: GERMAIN.           Tolo de corpo, tolo de espírito, tolo de alma,           De corazón se queredes de cérebro,           Fixen meu testamento, Señora;           Quede nas súas mans de muller           Debidamente asinado: GERMAIN NOUVEAU.

e Arthur Cravan

CARTA A FELIX FÉNEON                                                                                                          Tossa 27 de setembro de 1926 Caro home: Saio dunha ictericia e termino a miña convalescenza aquí. Non cumprín a miña promesa no que respecta aos versos que lle prometera e eis a razón. Quixen instruírme. Dediqueime á aritmética, á gramática e ao latín, á historia á filosofía; e vou guindarme á álxebra, á xeometría, á física, á química, etc. etc. e ao grego. Non me fará ningún mal, non hai nin unha miga de pedantismo en min, pola contra, síntome cada día máis virxe e furioso. Saiba que xa leo a Apuleio, Fedra e en latín. Tamén estudei dereito romano e o que ten máis graza e que me interesou moito. O estudo é como unha viaxe. Se regresase das Indias a miña frase sería, como se di vulgarmente, máis quente; como veño do latín e do grego, é máis firme e branca. En fin, espero cambiar moito e para mellor. Falaríalle aínda da miña admiración sen límites pola Biblia e de cen outros autores se non estivese certo que vostede os pode apreciar mellor ca min. Ah, tamén desplumo o francés antigo. ¡Que fermoso é! ¡Case fermoso de máis! Literalmente, apaixoneime con Buffon, Lamarck; e interrompo para non citar mil nomes... e Montaigne e La Boetie e du Bellay e todos, ¡e Shakespeare! ¡Ah, si, que vandalismo! Combatín contra un tal Frank Hoche, home duro, que por outra parte vencera aos puntos, aínda que só me concederan o empate. Inumerábeis boxeurs chegaron a Barcelona e, como diría "L'Auto", vai haber pano para mangas. Marie Laurencin co seu Fritz, Gleizes, Picabia, Valentin de Saint-Point que vive con dous canallitas de "Montparnasse", forman parte da colonia estranxeira de Tossa sen falar do cretino do meu irmán e a súa Caucasiana. Fecheime na miña torre de aceiro. Alégrome de escribirlle e envíolle a miña amizade máis verdadeira.                                                                                      Arthur Cravan                                                                       10, Calle de Albijesos 10. Gracia                                                                                           Barcelona

© 2006 Biblioteca Virtual Galega